Blessuð kreppan

 

Á Íslandi er allt löðrandi í vatni, bæði í fljótandi og frosnu formi. Það er vatn yfir í Vaðlaheiði. Fjörðurinn milli heiðarinnar og Akureyrar er fullur af vatni. Og ekki vantar það þegar í bæinn er komið. Hér liggur vatn á götum og það gutlar í rennusteinum og niðurföllum. Vatn ólgar í þakrennum og lemur rúður. Þyrst fólk skrúfar frá krönum og fyllir glös af ísköldu vatni. Her manns buslar í sundlaugum eða flatmagar í heitum pottum. Þreytt fólk lætur renna í bað þegar það loksins kemst heim og óþreytt fólk fær sér sturtubað til hressingar eftir nætursvefninn áður en það heldur til vinnu. Ýsan soðnar í bullandi heitu vatni. Rjúkandi vatni er hellt yfir kaffiduftið svo af verður ljúf angan sem gleður nefið og yndislegt bragð sem tungan tekur fagnandi.

Vatnið er alls staðar. Við erum alltaf með það fyrir augunum. Við heyrum það sullast og finnum það á skinninu. Við látum það renna niður hálsana. Vatn er Íslendingi næstum því jafn sjálfsagt og eðlilegt og fiskum.

Í sjónvarpsfréttum var verið var að segja frá ferð íslensku rústabjörgunarsveitarinnar til Haítí. Eins og kunnugt er varð sveitin fyrst á vettvang eftir hamfarirnar sem þar urðu. Aðkoman var skelfileg. Allt var hrunið. Ekkert í lagi. Ekki rafmagn og ekki vatn. Meira að segja almannavarnanefndin var týnd.

En Íslendingarnir höfðu með sér nóg af vatni og íslenska vatnið var eitt af því sem vakti athygli í skelfingunni þar syðra. Í fréttatímanum sáum við myndir af íslensku vatni á flöskum í einhverjum mestu náttúruhamförum sem orðið hafa í veröldinni á okkar tímum. Og þó að það hafi auðvitað ekki verið í því magni að það hafi skipt sköpum fyrir fólkið á Haítí sáum við þetta hreina og tæra vatn þarna í nýju ljósi. Við sáum hvað það er í raun og veru dýrmætt, vatnið. Við vorum minnt á að vatnið er lífsspursmál fyrir manneskjuna. Og við, Íslendingarnir, sem höfum vatn á alla kanta, vorum áminntir um að vatnið er, þrátt fyrir allt, hvorki sjálfsagt né sjálfgefið.

Og það er oft þannig, að þegar við sjáum hlutina í nýju ljósi, í öðru umhverfi en venjulega, öðru samhengi, þá gerum við okkur grein fyrir verðmæti þeirra. Þá lýkst upp gildi þeirra fyrir okkur. Þá sjáum við þá í fyrsta skiptið og við finnum að það er satt sem sagt hefur verið að hægt sé að sjá hluti margoft án þess að sjá þá í raun og veru.

Það sama á við um manneskjur. Oft höfum við þekkt manneskju árum saman án þess að hafa séð hana í raun og veru. Nýjar aðstæður laða fram óþekktar hliðar í persónunni þannig að við uppgötvum að við erum búin að þekkja hana í lengi án þess að þekkja hana.

Vatn er hversdagslegt og samferðafólkið er venjulegt. Það er hellingur af hlutum og fólki sem okkur finnst svo sjálfsagt og sjálfgefið að við leiðum sjaldan hugann að mikilvægi þess eða gildi.

Og kannski er fátt sjálfsagðara og sjálfgefnara, fátt sem er okkur eðlilegra og nálægara, en okkar eigin tilvist. Stundum látum við nægja að lifa bara án þess að hugsa um það. Við berumst áfram með straumnum og pössum okkur á því að gára ekki hinn viðkvæma flöt mannfélagsins. Um okkur er ef til vill hægt að segja eins og sagt var um kallinn: „Sú staðreynd að hann er dáinn er enginn sönnun þess að hann hafi lifað."

Oft leiðum við fyrst hugann að eigin tilveru þegar óvæntir atburðir verða. Áföll, slys, ósigrar, vonbrigði, allt þetta getur orðið til þess að við þurfum að endurmeta okkur sjálf. Ég hef heyrt marga tala um að einmitt í þessu felist stærsta tækifæri kreppunnar; hún bjóði okkur að taka allt til gagngerrar endurskoðunar, ekki síst okkur sjálf, okkar eigin líf, viðhorf, lífshætti og gildi.

Daglega berast okkur fréttir af siðlausu viðskiptalífi, sofandi eftirlitsstofnunum og vanmáttugum stjórnmálamönnum. Við erum á fullu við að nota vísifingurinn. „Hann brást!" „Þessi á að segja af sér!" „Rauða málningu á þetta hús!"

En ef við klikkum á því að taka okkur sjálf til endurskoðunar í ljósi þess sem gerst hefur mun sagan endurtaka sig og hún endurtekur sig þangað til einhver nennir að hlusta.

Myndin er af frosnu og rennandi vatni í Vaðlaheiði.

Athugasemdir

[Vilborg Eggertsdóttir, 28.2.2010 kl. 21:54]

Nú finnst mér þú vera alvarlega að taka á því drengur Flottur!