Maturinn hennar ömmu

 

Þegar ég var strákur borðaði ég stundum niðri í Norðurgötu hjá afa Svavari og ömmu Emelíu, oft í hádeginu á sunnudögum.

Nú, á laugardagskvöldi tæpri hálfri öld síðar, stanga ég sunnudagsmatinn úr tönnunum og rifja upp þá gömlu góðu daga.

Ömmur fortíðarinnar voru snillingar í að steikja kleinur og soðibrauð og amma mín var ein þeirra drottninga.

Maturinn hennar var líka frábær og minningarnar um hann koma munnvatnskirtlunum af stað. 

Sérstaklega er mér minnisstæður steinbítur á pönnu með brúnni sósu og helling af lauk. Ég efast um að til sé betri matur.

Hræringurinn sem afi slafraði í sig í tíma og ótíma var andstæða steinbítsins. Hann var búinn til úr skyri og köldum hafragraut, kekkjóttur og grái liturinn frekar lítið lokkandi enda var bragðið eftir því.

Afi elskaði hræringinn og oft skóflaði hann líka í sig uxahalasúpu frá Maggí. Hún fannst mér mun skárri fæða.

Með uxahölunum mauluðum við Korni hrökkbrauð með smjöri.  Afi kallaði þennan dökkbrúna og bragðsterka vökva  kraftsúpu og sagði að hún færi beint í upphandleggsvöðvana.

Mjög oft sást greinilegur munur á þeim fyrir og eftir súpuát þannig að það var ábyggilega heilmikið til í þessu hjá kallinum.

Amma og afi áttu heima á Eyrinni. Amma vann á Niðursuðunni en afi í Slippnum.

Þegar afi kom heim úr vinnunni var hann yfirleitt alveg hrikalega drullugur um lófana. Þá byrjaði hann á því að fara í vaskaskápinn og náði sér í stauk með Vim ræstidufti. Því sáldraði hann yfir hendurnar og skrúbbaði þær svo með grófum bursta undir heitu vatni.

Þetta fannst mér karlmannlegur handaþvottur og stefndi því að þvo mér með sama hætti þegar ég yrði stór en þá voru þeir því miður hættir að framleiða Vim eða alla vega flytja það inn.

Á sunnudögum hafði amma annaðhvort verkamannasteik (ofnsteikt súpukjöt í smábitum) með brúnuðum kartöflum eða hrossagúllas með kartöflustöppu. Hvort tveggja var einstakt ljúfmeti.

Í eftirmat var ævinlega boðið upp á ávaxtagraut með rjómablandi. Ég kúgaðist á sveskjusteinunum en þá fann afi upp á því að fara í kapp við mig hvor fyndi fleiri steina.

Eftir það borðaði ég grautinn með bestu lyst og hafði jafnan sigur eftir harða og tvísýna keppni.

Enn sé ég fyrir mér víbrandi ávaxtagrautinn og hvernig glampaði á hann í Eyrarsólinni eins og nýbónaðan góðærisjeppa.

Eftir matinn, þegar afi var farinn inn á dívan að leggja sig, náði amma í veskið sitt  upp í skáp og gaf mér í þrjúbíó.

Stundum spiluðum við ólsen-nólsen þangað til ég lagði af stað suður Norðurgötuna og stefnan var tekin á kvikmyndahús bæjarins og þá félaga Tarsan, Roy Rogers, Villa spætu og Jóga björn.

Auður slíkra minninga er ómetanlegur.

Myndin er af menningarhúsinu Hofi sem er á Eyrinni.

Athugasemdir

[Guðmundur Júlíusson, 26.6.2011 kl. 00:10]

Svavar, þetta eru ótrúlega skemtilegar minningar og ég deili þeim svo sannarlega með þér, jafnvel hræringurinn var á boðstólum í sveitinni hjá Hreiðari frænda í Fljótshlíðinni  og var ég ekki  hrifinn.

[Anna, 26.6.2011 kl. 09:02]

Skemmtilegur pistill sem vekur örugglega upp  minningar margra um sólbjarta sunnudaga, heimsóknir til ömmu og afa,  ávaxtagrauta, kraftsúpu og fleira gott.  Steinbítur í brúnni m/lauk  slær ekki af í vinsældum enn þann dag í dag.

[Vilhjálmur Stefánsson, 26.6.2011 kl. 09:48]

Við svona mat ólst ég upp í Víkini nema það var bannað að éta hrossakjöt.það margs að sakna fyrir 60 árum.....

[Anna Sigríður Guðmundsdóttir, 26.6.2011 kl. 10:04]

Svavar. Mikið er þetta flottur pistill, um það sem raunverulega skiptir máli og gefur varanlegt og nærandi veganesti út í lífið, og of vanmetið veganesti af peninga-hagfræðingum heimsins.

M.b.kv.

[Islendingur (IP-tala skráð) 26.6.2011 kl. 11:05]

Thakka skemmtilegan og godan pistil.

Eg fœ vatn i munninn vid allar thessar gomlu og godu minningar.

Mer fannst allatf hrœringurinn godur og eins allt annad sem thu nefnir her.

Thetta allt saman olst madur upp vid, stuttu fyrir nordan thig, og hafdi gott af ollu saman.

Bestu kvedjur.

[Ragnar Gunnlaugsson, 26.6.2011 kl. 11:54]

Já þessar minningar þínar vekja upp margar minningar hjá mér um þær miklu breytingar sem hefur orðið í matar venjum frá því að ég var að alast upp í sveit. Dagurinn byrjaði á hafragraut og súruslátri nema í sláturtíðinni og svo auðvitað lýsisskeið yfir veturinn. Á hátíðisdögum og á sunnudögum yfir sláttinn  kom mamma með kakó og kökur til mans í rúmmið. Í hádegis mat var mikið borðað hrossakjöt aðalega saltað en niðursoðið folaldakjöt á sunnudögum. Núna sneiði ég frekar hjá kjöti af hrossum vil bara kindakjöt.(Soðið lambakjöt með heimabökuðu rúgbrauði er með því besta sem ég fæ.)

Í kvöldmat var mjög oft hræringur sem mér fannst aldrei góður,heimagert rúgbrauð og súrmatur síðan spenvolg nýmjólk á eftir sem var svo sæt og góð.

Ég vil halda í þennan einfalda mat er lítið fyrir krydd reyni að forðast salt nema í miklu hófi,hænsnakjöt hef ég ekki smakkað í 26 ár. Þetta matar æði hefur reynst mér vel varla orðið misdægurt þó 70 árin séu að baki.

[Sigurður Hreiðar, 26.6.2011 kl. 17:07]

Gaman að lesa þennan pistil, Svavar Alfreð. Mér er farið eins og þeim hér á undan að hann vekur minningar hjá mér líka (vekur, ekki vekur upp, eins og algengt er að segja nú því þetta á ekkert skylt við uppvakninga af neinu tagi). Tek undir það að hræringurinn var ekki á mínum óskalista. Hrossakjöt var ekki haft á borðum heima hjá mér en flest hitt sem þú lýsir; kannski nautakjöt í staðinn fyrir hrossin. Og kjöt af mjólkurkálfum var hreinasta lostæti, einkum kalt; þetta fæst ekki lengur. Ég þykist vita að steinbíturinn hafi verið þverskorinn og með beini, svoddan fæst ekki lengur, amk. ekki í fiskbúðum hérna megin á landinu. Nú er allt flakað, roðflett, beinhreinsað og fært niður í bita, heitir flest -hnakki (þorskhnakki, steinbítshnakki) þó augljóst sé að flökin nái lengst aftur á hrygg. Og að fá þorsk með roði (steikt þorskroð er afbragðs matur) er hreint ekki inni í myndinni!

[Kolbrún Stefánsdóttir, 26.6.2011 kl. 22:46]

Sæll Svavar. Langt síðan ég hef kíkt hér inn og verð að segja að þessi pistill er tær snilld. Hjá mér eins og þeim sem fyrr hafa tjáð sig vekur þetta minningar um gamla tímann. Heima hjá mér á Raufarhöfn var ekki nautakjöt svo ég muni né hrossakjöt en oft fiskur. Þverskorin ýsa með beinum, siginn fiskur, rauðmagi, sigin grásleppa, steiktur þorskur os. frv.

Amma mín gerði alltaf hræring en bara ein systir mín vandist honum og var vitlaus í hann sem og hákarl. Hvorugt borðaði ég enda hef ég alltaf verið frekar matvönd.

Amma mín hafði alltaf tíma til að spjalla, ráða drauma og búa til vísur eða leiðrétta mínar. Þó stoppaði hún nánast aldrei. Stoppaði í sokkaplögg meðan við ræddum málin. 

Í dag eru ömmur öðruvísi, rétt eins og maturinn. Í MBL um helgina var auglýst eftir ömmu, meira að segja tvær auglýsingar þess efnis.... er þetta ekki tímanna tákn?

Gott er að orna sér við yndislegar minningar um horfna tíma en lífið er ljúft og víst er að barnabörnin okkar munu gera það líka þó með öðrum hætti sé. Bestu kveðjur til þín Kolla