Blessuð Biblían

 

Undanfarið hafa verið allnokkrar umræður um Biblíuna. Hún er trúarrit kristinna manna og þeirra á meðal er hún gjarnan nefnd orð Guðs.

Það vilja margir skilja þannig, að Biblían sé öll heilagur sannleikur og í henni verði menn annaðhvort að trúa öllu eða engu.

Oft gleymist að Biblían er ekki eitt rit. Hún er safn margra, ritsafn. Rit Biblíunnar eru af ýmsum tegundum. Þau urðu til á mjög löngum tíma, í mörgum ólíkum aðstæðum og voru skrifuð af ótalmörgum höfundum.

Í Biblíunni finnum við allskonar hugmyndir um lífið og tilveruna. Þar er engin ein guðfræði, enginn einn menningarheimur og ekkert eitt sögusvið. Biblían talar ekki einni raust heldur heyrast þar margar ólíkar raddir.

Engu að síður halda margir því fram að ekki sé nema um tvennt að ræða varðandi Biblíuna. Annaðhvort trúi menn öllu eða engu. Þessu er bæði haldið fram af sumum kristnum mönnum, svonefndum bókstafstrúarmönnum, og ennfremur af þeim sem vilja endilega sýna fram á fáránleika Biblíunnar.

Auðvitað þurfum við ekki að trúa öllu sem í Biblíunni stendur. Hún getur hæglega staðið undir nafni sem trúarrit og orð Guðs án þess að menn líti þannig á að hver einasti stafur í henni sé borðleggjandi sannleikur.

Trúaðir menn lesa Biblíuna og sumt í henni talar til þeirra og annað ekki. Sumt þar finnst þeim mikilvægara en annað. Sumt á við nú á dögum. Annað er úrelt.  Sumt nærir trúna og annað ekki.

Að sjálfsögðu túlka menn það sem þeir lesa í Biblíunni. Menn túlka yfirleitt allt sem þeir lesa. Fréttir blaðanna eru túlkaðar og þar sé ég ekkert endilega það sama og þú. Meira að segja jafn óvéfengjanlegir hlutir og hæstaréttardómar eru túlkaðir.

Þeir sem heimta að Biblíunni verði að trúa allri láta yfirleitt ósagt hvaða Biblíu eigi að trúa þannig. Er það sú íslenska? Biblían var nefnilega ekki skrifuð á íslensku en er til í íslenskri þýðingu. Við þýðingu Biblíunnar gilda sömu lögmál og þegar önnur rit eru þýdd. Þar fer fram ákveðin túlkun. Það sem stendur í íslensku þýðingunni er ekki nákvæmlega það sem stóð í frumútgáfunni.

Kristnir menn eru ekkert sammála um það sem í Biblíunni stendur.  Þeir þurfa heldur ekkert að vera það. Kristnir menn mega gjarnan vera ósammála og ólíkir. Það sama gildir um hindúa eða fólk af öðrum trúarbrögðum. Trúleysingjar þurfa ekki að vera á einu máli um alla skapaða hluti. Það er kannski helst í alræðismenningu, hvort sem hún er trúarleg eða hugmyndafræðileg, sem gerð er krafa um að allir hugsi eins.

Mér þykir vænt um Biblíuna. Hún er uppspretta helstu hugmynda minna um Guð. Þangað sæki ég ýmsa speki um lífið og tilveruna.

Og þar les ég söguna um Jesú og þess vegna er Biblían mér heilög.

Myndin er af Dranga í Hörgárdal.

Athugasemdir

[Hjalti Rúnar Ómarsson, 26.2.2012 kl. 21:15]

Svavar, ég held að það sé varla sá trúleysingi sem heldur því fram að annað hvort trúi maður engu eða öllu því sem fram kemur í biblíunni. T.d. veit ég ekki af hverju nokkur ætti að neita því að Omrí hafi verið konungur Ísraels.

Þær athugasemdir sem ég hef séð (og geri sjálfur) við "hlaðborðskristni" er í fyrsta lagi sú tvöfeldni að koma með fullyrðingar um að siðferði okkar byggi á biblíunni, en síðan er raunin sú að fólk velur bara það úr biblíunni sem passar við siðferði þeirra. Þannig t.d. vísa fylgjendur þrælahalds til versa sem samþykkja klárlega þrælahald, á meðan að þeir sem eru fylgjandi réttindum samkynhneigðra afskrifa óþægileg vers algerlega. 

Í annan stað tala þeir um biblíuna sem kennivald, t.d. eitthvað eins og að maður eigi að trúa því að maður réttlætist af trú af því að það stendur í biblíunni, en hins vegar er enginn sjáanlegur mælikvarði á hvað í biblíunni sé þetta kennivald og hvað ekki. Það er bara smekksatriði og þá er biblían ekki neitt kennivald. 

Samstafsfélagi þinn skrifaði nýlega að aðeins þyrfti að taka þeim orðum biblíunnar sem kennivaldi sem að guðfræðingar eru sammála um að Jesús hafi í raun og veru sagt. Tekur þú undir það? Eru skrif Páls ekki lengur kennivald?  

Bæði þetta sem ég nefndi er t.d. játað í samþykkt um innri málefni kirkjunnar, enda er þetta eiginlega sola scriptura, þar er talað um að biblían sé "uppspretta og mælikvarði boðunar, trúar og lífs". Er hún það, eða er þetta bara eitthvað safn frumkristinna bókmenntaverka, svona eins og Tómasarguðspjall, Barnabasarbréf og allt hitt?

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.2.2012 kl. 21:21]

Góðar hugleiðingar, Hjalti Rúnar. Menn túlka Biblíuna og færa rök fyrir þeirri túlkun sinni, t. d. af hverju þessi texti eigi ekki lengur við eða að þessi ummæli séu mikilvægari en hin. Svo getum við verið sammála túlkuninni eða ekki.

[Hjalti Rúnar Ómarsson, 26.2.2012 kl. 21:35]

Allt í lagi Svavar. En mér finnst þú skauta fram hjá aðalatriðinu þegar þú talar um að þetta snúist um túlkun, ég held að þetta snúist um hvort að menn taki mark á rökunum: "Þetta er satt af því að biblían segir það." eða ekki, menn geta svo deilt um hvort að biblían segi hitt eða þetta. 

Baldur, félagi þinn, hafnar þeim rökum, en fellst á rökin: "Þetta er satt, af því að ummæli sem guðfræðingar eru sammála um að eru réttilega eignuð Jesú segja það." 

Er biblían í raun og veru einhvers  "mælikvarði trúar" (svo ég noti orðfæri samþykktar Þjóðkirkjunnar) eða ekki?

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.2.2012 kl. 21:45]

Vissulega getur Biblían verið mælikvarði trúar. Sá kvarði verður samt aldrei nein reglustrika heldur er háður túlkun okkar og mati. Við eigum að nota skynsemina sem Guð gaf okkur þegar við beitum þeim mælikvarða.

[Hjalti Rúnar Ómarsson, 26.2.2012 kl. 22:05]

Svavar, hvernig virkar þetta þá? "Þetta er satt af því að biblían segir það, svo lengi sem það stangast ekki á við það sem mér finnst skynsamlegt."?

Svo ég komi með dæmi, þá myndir þú trúa á réttlætingu af trú ef að þú hún væri kennd í bréfum Páls, og að sú kenning sé ekki óskynsamleg í sjálfu sér? 

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.2.2012 kl. 22:41]

Það sem er satt er satt vegna þess að það er satt fyrir mér. Var það ekki einhvern veginn þannig sem Kierkegaard orðaði það? Og getur sannleikurinn ekki verið lygilegur og jafnvel reynst vera á skjön við það sem skynsemi okkar sagði?

[Hörður Þórðarson, 27.2.2012 kl. 03:56]

Takk fyrr pistilinn, Svavar.

Þessir sem þú kallar trúaðir búa yfirleitt til sinn eigin Guð og sinn eigin biblíuskilning eftir sinni sannfæringu. Þeir skapa sinn Guð og sinn skilning á honum. Að ætlast til að aðrir trúi nákvæmlega því sama er fáránlegt.

[Mofi, 27.2.2012 kl. 14:27]

Fínn pistill Svarar.  Mér finnst aðal atriðið í svona umræðu að allir hafa frelsi til að trúa og túlka eins og þeirra samviska segir til um.  Einn getur þá vitnað í Biblíuna máli sínu til stuðnings, ef að þau vers tala til viðkomandi þá geta þau vegið þungt, ef ekki þá eru þau léttvæg. Fyrir mitt leiti geri ég þá kröfur til Biblíunnar að hún sé ekki í mótsögn við sjálfa sig og hafi aðeins eina guðfræði. Allt sem ég trúi að hún hafi. Hún aftur á móti talar til fólks í mismunandi aðstæðum og þar af leiðandi getur ekki allt á við alla. Það voru t.d. aðeins levítar sem áttu að þjóna í helgidóminum svo vers um þau störf eiga ekki við mig eða þig sem erum ekki af ætt Leví.

Hjalti kemur aftur á móti líka með góðan punkt; eitthvað sem er gagnrýnisvert.  Þegar fólk les Biblíuna sem Guðs orð en síðan velur út það sem þeim hentar. Það bara getur ekki verið rétt þó að ég virði þeirra rétt til að gera það.