Andevrópsk viðhorf

Hans Magnus Enzensberger skrifar ljóð, bækur og blaðagreinar. Ein bóka hans fjallar um Evrópusambandið eða alúðarófreskjuna Brüssel eins og Enzensberger nefnir það. Hún kom út 15. mars 2011 en þýska tímaritið Spiegel birti kafla úr henni í 9. tölublaði sama árs.

Það voru fróðleg skrif. Á sínum tíma tók ég þau saman hér á þessari síðu. Nú endurbirti ég þann pistil í tilefni af því að Evrópusambandið hefur fengið friðarverðlaun Nóbels.

ESB rúið trausti

Enzensberger byrjar á því að hrósa Evrópusambandinu fyrir framlag þess til friðar í álfunni. Hann er þeirrar skoðunar að hin evrópska sameiningarviðleitni hafi haft góð áhrif á daglegt líf þeirra sem búa í aðildarlöndum sambandsins.

Þrátt fyrir það bendir Enzensberger á að aðeins 49% Evrópubúa líti jákvæðum augum á aðild lands síns að sambandinu og aðeins 42% beri traust til stofnana þess.

Enzensberger veltir fyrir sér ástæðunum fyrir þessu vanþakklæti.

Lýðræðishalli og skrifræði

Ein helsta ástæðan fyrir vantrausti á Evrópusambandinu er skortur á lýðræði. Þess í stað hefur sambandið komið sér upp alræði embættismanna. Enzensberger segir það enga tilviljun. ESB hafi markvisst unnið að því að svipta borgarana pólitísku sjálfræði. Kommisararáð sambandsins, sem skipað er 27 fulltrúum aðildarlandanna, hafi í raun einkarétt á frumkvæði að lagasetningu. Evrópuþingið megi sín lítils gagnvart því.

Frá árinu 1979 hefur þingið verið kosið í beinni kosningu með sífellt minni þátttöku kjósenda. Síðast nýttu 43% kosningarétt sinn. Enzensberger segir það ekki nema von. Kosningareglurnar séu illskiljanlegar og sárafáir geri sér grein fyrir flokkunum sem á þinginu sitja. Það er með öðrum orðum hvorki á hreinu hvernig kosningin fari fram né til hvers sé verið að kjósa. Óvirkir kjósendur, sviptir pólitísku sjálfræði, er paradísarástand þeirra sem völdin girnast en heima fyrir yppa stjórnvöld öxlum og segjast bara vera að fylgja stefnu aðildarríkjanna.

Regluverkið

Afleiðing þessa ferlis sést í hinu útblásna regluverki Evrópusambandsins, svonefndu Acquis communautaire. Árið 2005 taldi það 85.000 blaðsíður en í dag eru þær taldar vera ekki færri en 150.000. Talið er að yfir 80% allra laga í sambandinu séu ekki lengur samin af þingum aðildarríkjanna heldur embættismönnum í Brüssel. Þessum reglum, acquis, verða öll ríkin að hlýða.

Aðildarferli Íslands að ESB felst ekki í eiginlegum samningaviðræðum heldur er þar vélað um hvernig Ísland eigi að taka upp þessi tonn af reglum og tilskipunum sem ákveðin hafa verið í Brüssel eins og ég hef áður skrifað um.

Andevrópsk viðhorf

ESB vill stækka og ráðamönnum sambandsins í Brüssel gengur illa að skilja þá sem standa gegn innlimunaráráttu þess. Þeir eru sagðir illa að sér og uppreisnargjarnir. Evrókratíunni er sérstaklega í nöp við hvers konar þjóðaratkvæðagreiðslur, staðhæfir Enzensberger í bókinni. Hún gleymir því ekki að Norðmenn, Danir, Svíar, Hollendingar, Írar og Frakkar höfnuðu því sem Brüssel vildi.

ESB hefur komið sér upp áætlun sem á að gera sambandið ónæmt fyrir gagnrýni. Sá sem mótmælir því er sagður andevrópskur. Sú orðræða minnir Enzensberger á tímabilið í Bandaríkjunum sem kennt er McCarthy eða starfsemi pólítbúrós kommúnistaflokksins í Sovétríkjunum sálugu. Þá ræddu menn um „óameríska starfsemi" eða „andsovéska viðleitni". Enzensberger rifjar upp þegar forsætisráðherrann í  Lúxemborg sakaði starfsbróður sinn um „andevrópsk viðhorf" eða þegar yfirkommisari ESB, José Manuel Barroso komst þannig að orði að þau aðildarríki sem andvíg væru áætlunum hans ynnu ekki „í evrópskum anda".

Á hljóðlátum sólum

Að sögn Enzensberger ganga valdamenn í Brüssel um á hljóðlátum sólum. Valdafyrirkomulagið á sér ekki fyrirmyndir. Það er „miskunnarlaus mannelska" eins og það er orðað í bókinni. ESB vill okkur aðeins það besta. „Við reykjum, við borðum of mikið af fitu og sykri, við hengjum upp róðukrossa í skólastofunum, við hömstrum ólöglegar ljósaperur, við þurrkum þvottinn okkar úti þar sem hann á ekki heima. Hvað yrði um okkur ef við  fengjum sjálf að ákveða hverjum við leigðum íbúðina okkar?" spyr Enzensberger. Verður ekki að hafa sama hámarkshraða í Madrid og Helsinki í samræmi við evróstaðla? Verður ekki að byggja evrópsk hús úr sömu efnunum, burtséð frá loftslagi og reynslu? Er hægt að láta viðgangast að einstök ríki ráði starfinu í eigin skólum? Hver nema kommisararnir í Brüssel ætti að ráða því hvernig evrópskar gervitennur eiga að líta út?

Nei, ESB veit allt og er best treystandi. Hlutverk þess er ekki fólgið í kúgun á borgurunum heldur í hljóðlausri samræmingu allra lífshátta þeirra. Borgararnir verða ekki sendir í Gúlagið heldur á betrunarstofnanir.

Hin sjálfviljuga ánauð

Enzensbergar vitnar í franska stjórnleysingjans Étienne de La Boétie sem talinn er meðal frumkvöðla í stjórnmálaheimspeki. Hann veltir því fyrir sér hvernig þjóðirnar afsali sér sjálfstæði sínu og beygi sig sjálfviljugar undir okið. Engu sé líkara en að eymdin sé þeirra keppikefli. Þótt aðstæðurnar sem La Boétie skrifaði um séu aðrar en í Evrópu nútímans sér Enzensberger þar hliðstæður. Hann bendir á að samkvæmt kenningum þessa franska hugsuðar sé vaninn forsenda hinnar sjálfviljugu ánauðar. Evrópa sé að venjast á skrifræðið í Brüssel. Fátt bendi til þess að borgarar álfunnar sjái ástæðu til að verja eigið pólitískt sjálfræði. Lýðræðisskorturinn í Evrópu hefur ekki leitt til uppreisnar heldur þátttökuleysis og samfélagslegs þunglyndis.

Myndin: Svona líta þær út, kýrnar í Biskupstungunum.

Athugasemdir

[Hrafn Arnarson (IP-tala skráð) 13.10.2012 kl. 11:41]

Í sögulegu ljósi er er þetta langmikilvægasta setningin:Enzensberger byrjar á því að hrósa Evrópusambandinu fyrir framlag þess til friðar í álfunni. Hann er þeirrar skoðunar að hin evrópska sameiningarviðleitni hafi haft góð áhrif á daglegt líf þeirra sem búa í aðildarlöndum sambandsins". Í ljósi tveggja heimsstyrjalda og dauða milljóna manna, mannlegra þjáninga og gífurlegrar eyðileggingar verðmæta er vart hægt að leggja nógu mikla áherslu á þetta. Gagnrýniatriðin eiga flest hver rétt á sér en þau má líta á verkefni sem takast þarf á við.

[Jón Frímann Jónsson, 13.10.2012 kl. 12:47]

Þessi grein hérna að ofan er tómt bull. Evrópusambandið tekur ekki yfir nein ríki. Enda er sá háttur hafður á málum að ríki verði að sækja um aðild til þess að komast inn, og fá eingöngu inngöngu að uppfylltum skilyrðum sem varða lýðræði og mannréttindi.

Umræddur Hans Magnus Enzensberger er ekki merkilegur þegar það kemur að evrópumræðunni. Jafnvel þó svo að hann sé þýskur. Þá er ljóst að afstaða hans byggir fáfræði og heimsku. Enda tryggir Evrópusambandið frið í Evrópu sem Hans Magnus dáist svo af með samvinnu og sameiginlegum reglum, sem Hans Magnus er aftur mjög svo á móti.

Innan Evrópusambandsins er hvorki að finna skriffinnsku, alræði embættismanna eða lýðræðishalla. Enda eru þetta orð sem ESB andstæðingar flagga til þess að koma sínum sjónarmiðum á framfæri í umræðunni. Ef ekki fyrir stórar yfirlýsingar andstæðinga ESB. Þá er ljóst að andstæðingar ESB á Íslandi og annarstaðar hafa nákvæmlega ekkert til síns máls, og munu aldrei hafa neitt til síns máls.

Enda er vanþekking og heimska lítils virði.

[Helga Kristjánsdóttir, 14.10.2012 kl. 04:36]

Jon Frimann, þetta er ágætis orð ,,lýðræðishalli,, og breytir engu nema því að það útheimtir minna pláss í umræðunni. Þú skalt vita og muna að’ eymdin er ekki okkar keppikefli.

[Torfi Stefánsson (IP-tala skráð) 14.10.2012 kl. 08:55]

Góð grein. Tilsvarandi dæmi um skammaryrði hér á landi yfir þá andevrópsku er "þjóðernissinni".

Umræðan hér á landi er aldrei á þessum nótum sem þú er að lýsa hér Svavar, þó svo að lofað hefði verið upplýstri umræðu. Öll umfjöllun er sett fram í áróðursstíl svo maður kynnist ekki raunverulegum kostum og göllum sambandsins....