Á ruslahaugum upplýsinganna

 

Við erum umkringd myndum. Blöðin birta myndir af vettvangi slysa. Sjónvarpsstöðvar og netmiðlar gera okkur kleift að fylgjast með mannlegum harmleikjum um leið og þeir gerast. Sú þróun verður trúlega ekki stöðvuð.

 

Myndirnar eru ágengar. Þegar við höfum séð þær finnst okkur að ekki sé lengur vafi á neinu. Myndin birti veruleikann eins og hann er.

 

Myndin er miskunnarlaus. Myndinni verður að trúa.

 

Þó er veruleikinn aldrei það sama og mynd af veruleikanum. Ljósmyndin er fryst augnablik frá ákveðnu sjónarhorni. Upptakan er aðeins lengra augnablik frá ákveðnu sjónarhorni.

 

Mynd getur sagt okkur satt en myndin segir aldrei allan sannleikann. Þess vegna er svo auðvelt að ljúga með myndum. Myndir eru góðir lygarar vegna þess að þær eru svo sannfærandi.

 

Verðum við ekki að trúa okkar eigin augum?

 

Þó er það þannig að mestu framfaraskref sín á maðurinn sennilega þeim eiginleika sínum að þakka að hann getur lokað augunum og hugleitt það og metið sem fyrir augu hans ber.

 

Einn hornsteinn siðmenningarinnar er að sannleikann sé ekki að finna í því sem sést, sannleikurinn sé ekki þarna úti, heldur sé hann inni í okkur. Sannleikurinn er andlegur. Ekki er allt sem sýnist. Augun geta villt um fyrir okkur.

 

Nú á dögum eru allir blaðamenn. Hver hefur sinn fjölmiðil á bloggi og heimasíðum. Gæðablaðamennska á undir högg að sækja, meðal annars vegna þess að enginn tímir lengur að borga fyrir hana. Sú þróun gæti reynst skeinuhætt lýðræðinu.

 

Joseph Weizenbaum († 2008), sem lengi var prófessor í tölvu- og upplýsingatækni við MIT, einn virtasta tækniháskóla heimsins, sagði að internetið líktist einum af ruslahaugunum við indversku borgina Bombay. Þar væri fólk skríðandi um allt í von um að finna eitthvað sem væri hægt að selja.

 

Samt er aðallega sorp á ruslahaugum.

 

Þessi ummæli prófessorsins fengu fætur og bárust svo víða að hann sá sig tilneyddan að skýra þau. Hann sagði nefnilega meira um internetið en að það væri einn allsherjar ruslahaugur. Hann sagði líka að þar mætti finna perlur en til að finna þær þyrfti fólk að kunna að spyrja réttra spurninga.

 

Í öllu því upplýsingaflóði sem skellur á fólki á okkar tímum er orðið brýnt að kenna okkur að vinna úr öllum þessum upplýsingum. Við megum ekki láta nægja að sjá og heyra. Sannleikurinn er ekki þar. Við verðum að kunna að vega og meta. Við verðum að kunna að efast um það sem fyrir augun ber og á hlustum dynur. Við verðum að kunna að spyrja réttu spurninganna.

 

Fátt er meira aðkallandi fyrir lýðræðið en að gera borgarana að myndugum, hugsandi, vandlátum, kröfuhörðum og gagnrýnum neytendum upplýsinga.

 

 

 

 'The Internet is like one of those garbage dumps outside of Bombay. There are people, most unfortunately, crawling all over it, and maybe they find a bit of aluminum, or perhaps something they can sell. But mainly it's garbage.'' I did say that, but I went on to say, ''There are gold mines and pearls in there that a person trained to design good questions can find.'' Sjá hér.