Lýðræðið á undir högg að sækja

Í nýjasta Hrafnaþinginu á ÍNN lýsti Ingvi Hrafn einlægri hrifningu sinni á atkvæðagreiðslunni um ESB á Alþingi.

Hann taldi hana ljómandi birtingarmynd lýðræðisins.

Það var ekki endilega niðurstaða atkvæðagreiðslunnar sem gerði hana svona frábæra, ef ég hef skilið Ingva Hrafn rétt, heldur það hvernig atkvæðin voru greidd.

Þingmenn greiddu atkvæði þvert á flokkslínur.

Við þetta er ýmislegt að athuga.

Auðvitað á ekki að þvinga menn eða kúga til að taka afstöðu gegn eigin sannfæringu eða í bága við samvisku sína.

Það er ekki lýðræðislegt heldur andstyggileg gerð ofbeldis og kúgunar.

Ég trúi því ekki að nokkur vilji þvílíkt á landinu okkar.

Þó kvörtuðu menn einmitt undan skoðanakúgun í tengslum við þessa atkvæðagreiðslu sem Ingva Hrafni fannst svo unaðslega lýðræðisleg.

Og sumir þingmenn tóku beinlínis fram að þeir greiddu atkvæði gegn eigin sannfæringu.

En þó að þingmenn eigi að greiða atkvæði samkvæmt sannfæringu sinni þýðir það ekki að þeir séu engum skuldbundnir nema sér sjálfum.

Við höfum ekki þingmannaræði á Íslandi.

Þingmenn eru ekki kosnir á þing út á sig sjálfa og eigin skoðanir.

Við höfum lýðræði á Íslandi.

Það lýðræði á undir högg að sækja á Íslandi í dag.

Við erum farin að skilgreina lýðræðið út frá þingmanninum.

Hvað finnst honum?

Hvernig líður henni?

Þingmenn eru ekki kosnir á þing til að svala sínum persónulega metnaði.

Menn sækja ekki um þingmennsku eins og önnur störf.

Menn læra ekki til þingmennsku.

Menn eru kosnir á þing.

Af kjósendum.

Kjósendur fela þingmönnum að framfylgja ákveðinni stefnu og vinna að framgöngu tiltekinna hugsjóna.

Þess vegna eru þingmenn á þingi.

Og það er lýðræði.

En það er gömul saga og ný að lýðræðið er brothætt og að því er ekki síst sótt á umbrotatímum.

Það er fyllsta ástæða til að minna á að lýðræði er ekki það að þingmennirnir fái að ráða eða flokkarnir fái að ráða.

Lýðræði er það fyrirkomulag að þegnarnir fái að ráða.

Myndin: Ég ók út í Ólafsfjörð í dag. Honum og fólkinu þar er ég svo sannarlega hjartabundinn.

 

 

Athugasemdir

[Helgi Jóhann Hauksson, 19.7.2009 kl. 23:42]

Það tók enginn fram að hann greiddi atkvæði gegn eigin sannfæringu - alls ekki - en sumur kváðust hafa sannfæringu um að aðildarviðræður og niðurstöður þeirra væru miklivægar lýðræðinu þó viðkomandi væri jafnframt á móti því að Ísland gengi í ESB.

- Það er ekkert sem styður að það fólk hafi ekki haft sannfæringu fyrir atkvæði sínu um hvort Ísland ætti að leggja fram aðildarumsókn.

Ef viðkomandi er á móti ESB aðild, sama hvaða samningur fengist, þá hefur sá þingmaður einfaldelga meiri sannfæringu fyrir mikilvægi þessa ferlis og þess sem því fylgir. Aðrir telja e.t.v. sjálfir þess virði að sjá hvort óskasamningur þeirra sjálfra næðist.

Sannfæring er summa margra þátt. Margar sannfæringar summast svo upp og verða ein niðurstaða.

[Svavar Alfreð Jónsson, 19.7.2009 kl. 23:50]

Helgi minn, sá sem lýsir því yfir að hann sé á móti aðild að klúbbi um leið og hann sækir um aðild að sama klúbbi er að mínu mati ekki samkvæmur sjálfum sér. Flóknara er það nú held ég ekki.

En ég dáist að fólki sem hefur sannfæringu og þorir að kannast við hana.

Gangi þér vel í öllu þínu.

[Finnur Hrafn Jónsson, 20.7.2009 kl. 12:22]

Hvað ef sannfæring stjórnarþingmanns er sú að hann sé ósammála tilteknu máli ríkisstjórnarinnar en hans sannfæring sé einnig sú að stjórnarkreppa sé ekki það sem þjóðina vanti helst núna?

Sannfæring hans sé síðan að það sé mikilvægara fyrir þjóðina að ríkisstjórnin geti haldið áfram störfum.

Að mínu mati er hann fyllilega heiðarlegur í sinni afstöðu.

[Bjorn Jonasson (IP-tala skráð) 20.7.2009 kl. 12:51]

Ég er sammála Ingva Hrafni, þó svo að einhverjir hafi greitt atkvæði gegn sinni sannfæringu.  Það eru góð tímamót þegar að nokkrir þingmenn kjósa eftir sannfæringu sinni, þvert á flokkslínur.  Þetta var ekki fullkomin kosning, vissulega voru margir þvingaðir, jafnvel í öllum flokkum, en hið jákvæða var að nokkrir létu ekki kúga sig.  Var þetta afnám þrælslundar flokksagans, nei, en þetta var lífsmark sem lengi hafði verið beðið eftir.  

"Þingmenn eru ekki kosnir á þing út á sig sjálfa og eigin skoðanir."  Þetta er einfaldlega rangt, kerfið sem við búum við er lýðræði, og þetta kerfi á sér margar birtingarmyndir.  Flokkakerfið sem við búum við er hálf-fasískt í eðli sínu. 

Við veljum okkur menn/konur og flokka á alþingi sem við treystum skást til þess að skoðunum okkar og málefnum brautargengi.  Það er alþekkt að í kosningum velja margir kjósendur persónur (þingmenn) ekki síður en flokka, menn og konur sem þeir treysta, frambjóðendur sem búa yfir hæfileikum og hafa skoðanir sem þeir eru sammála. 

Það er skiljanlegt að þingmenn fylgi flokkslínum í mörgum málefnum, en sum mál eru einfaldlega of stór.  Ég get ekki með nokkru móti sætt mig við "lýðræði" þar sem gengið er að því sem gefnum hlut að allir kjósendur ákveðins flokks hafi sömu eða mjög svipaða afstöðu til ákveðins máls.  Allir kjósendur Samfylkingarinnar voru  ekki fylgjandi ESB umsókn og ekki allir kjósendur Vinstri Grænna á móti, er ekki lýðræðislegt að þeir sem voru á öndverðum meiði innan þessara flokka fái skoðunum sínum brautargengi inna sinna flokka. 

Lengi vel, þegar flokksaginn var hvað harðastur, hefði verið einfaldast og skilvirkast að á alþingi hefðu setið 4-5 þingmenn, með sæg aðstoðarmanna og atkvæða umboð í samræmi við kjörfylgi, ekki ósvipað umboði á hluthafafundi í félagi.

Ég vel frekar þingmanna vald en flokkseigenda vald, ég kýs þingmenn en ekki flokksráð.  Svona er okkar lýðræði í raunveruleikanum.  Stór hluti kjósenda Sjálfstæðisflokksins hefur ekki verið samsinna LÍÚ á sama hátt og flokkseigendafélagið, ég vildi að þingmenn þeirra hefðu oftar tekið persónulega afstöðu en ekki elt flokkslínuna eins og um trúarbrögð væri að ræða.

[Svavar Alfreð Jónsson, 20.7.2009 kl. 13:01]

Finnur, heitir þessi afstaða ekki að svíkja kjósendur fyrir ráðherrastólana.

Ekki gef ég nú mikið fyrir þetta þingmannalýðræði ykkar Ingva Hrafns, Björn Jónasson.

Að þingmennirnir megi bara ráða þessu?

Við hin skulum bara grilla um helgar.

[Finnur Hrafn Jónsson, 20.7.2009 kl. 17:23]

Löng hefð er fyrir samsteypustjórnum á Íslandi. Kjósendur vita því að þó að þeir kjósi flokk með tiltekna stefnu og hann komist í stjórn, er ekki víst að hann nái öllum sínum stefnumálum fram. Samsteypustjórn þýðir að málamiðlun er óhjákvæmileg. Ég sé því ekki að verið sé að svíkja kjósendur.

Kjósendur hafa þann valkost að stofna stjórnmálaflokk sem gerir engar málamiðlanir og fer ekki í stjórn nema einn í meirihluta. Hingað til hafa kjósendur ekki séð ástæðu til þess.

Velta má því fyrir sér hversu lýðræðisást þeirra er mikil sem vilja koma í veg fyrir að gerður sé aðildarsamningur sem þjóðin geti tekið afstöðu til í þjóðaratkvæðagreiðslu. Kannski eru þeir hræddir við að þjóðin myndi taka ákvörðun andstæða þeirra skoðun þegar hún fengi áþreifanlegar upplýsingar um það hvað væri í boði í stað hræðsluáróðurs.

[Svavar Alfreð Jónsson, 20.7.2009 kl. 17:33]

Ég sé nú ekki að VG hafi gert mikla málamiðlun við Samfylkinguna varðandi þetta stóra mál, aðildina að ESB.

Ef þú sakar þá um hræðslu sem vildu ekki sækja um aðild að ESB (eins og VG vildi) hvernig á þá að lýsa afstöðu þeirra sem ekki vildu atkvæðagreiðslu um það hvort sækja ætti um aðild?

Og hefði ekki verið hægt að flokka þá leið sem málamiðlun?

Heldur þú því fram því að fyrirliggjandi upplýsingar um ESB séu bara hræðsluáróður?

[Bjarni (IP-tala skráð) 20.7.2009 kl. 19:09]

Sæll Svavar. Þessi atkvæðagreiðsla var eftirminnileg ekki þó fyrir þær sakir að VG stóðu við fyrirheit sem þeir gáfu við stjórnarmyndun, sem ég tel vera þeim til framdráttar og almennt séð til eftirbreytni. Heldur er hún eftirminnileg fyrir þær sakir hve margir stuðningsmenn umsóknar um aðild að ESB greiddu atkvæði gegn tillögu ríkisstjórnarinnar.

Þó ber að halda til haga að sjálfstætt þenkjandi þingmenn eins og Sif, Guðmundur, Birkir Jón, og Ragnheiður studdu tillöguna. Bæði Sif og Guðmundur tóku fram að tillagan væri i samræmi við ályktun landsfundar framsóknarflokksins enda hefði hún tekið miklum breytingum í meðferð nefndar þar sem tekið var tillit til breytingartillagna stjórnarandstöðunnar.

Ragnheiður tók sérstaklega fram þegar hún greiddi atkvæði að hún styddi ekki ríkisstjórnina. Með því afhjúpaði hún nákvæmlega hvað þetta snérist um hjá Sjálfstæðiflokknum og Framsóknarflokknum. Nefnilega að fella ríkisstjórnina. Þingmenn flokkanna voru pressaðir til að greiða atkvæði gegn aðildarumsókn og gegn eigin sannfæringu til þess að fella stjórnina.

[Svavar Alfreð Jónsson, 20.7.2009 kl. 21:22]

Bjarni: Ef "sjálfstætt þenkjandi þingmenn" teljast þeir sem greiddu ekki atkvæði eins og hinir þingmennirnir í flokknum eru þingmenn Samfylkingarinnar ósjálfstæðastir allra, alla vega í þessu máli.

Þér finnst frekar vera til eftirbreytni að VG stóðu við fyrirheit sem þingmenn flokksins gáfu samherjum sínum í ríkisstjórninni.

Mér finnst það ámælisvert af stjórnmálamönnum, sama hvar í flokki þeir standa, að svíkja fyrirheit sem þeir gefa kjósendum sínum.

Ég hef miklar áhyggjur af lýðræðinu ef þingmenn telja sig í engu bundna af loforðum sem þeir gefa kjósendum sínum.

Ekki síst ef það verður talið til eftirbreytni að svíkja algjörlega það sem kjósendum var lofað.

Vegna þess að þá er maður kominn í hóp "sjálfstætt þenkjandi þingmanna".

[Arnar Guðmundsson, 20.7.2009 kl. 23:06]

ÞAÐ VAR NU VERTS

[Finnur Hrafn Jónsson, 21.7.2009 kl. 02:33]

Vandamálið við ESB aðild er að þar er enga málamiðlun að hafa, annaðhvort förum við inn eða ekki.

Ráðandi menn í Sjálfstæðisflokknum hafa sagt okkur árum saman að ESB aðild sé ekki á dagskrá, aðildarumræða sé ekki tímabær. Lengi vel var það sagt vegna þess að efnahagurinn væri svo góður að það væri ekki ástæða til að sækja um. Nú sé það ekki hægt vegna þess að efnahagurinn sé svo slæmur.

Nú vilja ESB andstæðingar þjóðaratkvæði um umsókn sem er ekki skuldbindandi á neinn hátt. Báðir samningsaðilar vita að það er þjóðaratkvæði um samning sem ræður niðurstöðunni.

Talað er um miljarða kostnað sem fylgir aðildarumsókn. Síðan hvenær hafa menn krafist þjóðaratkvæðis í hvert skipti sem ríkið eyðir miljörðum? Nær væri að horfa á þann kostnað sem fylgir því að þurfa að nota ónýtan gjaldmiðil nokkrum mánuðum lengur en þörf krefur vegna þjóðaratkvæðis um umsókn.

Staða þjóðarinnar er einfaldlega þannig að við höfum ekki efni á að eyða allt að 6 mánuðum í tilgangslaust þjóðaratkvæði um umsókn. Umsókn og aðild að ESB er einfaldlega þjóðarnauðsyn sem má ekki dragast. Nothæfur gjaldmiðill er forsenda fyrir svo mörgu öðru sem þarf að gerast.  ESB andstæðingar hafa enga lausn í staðinn fyrir krónuna.

Þjóðaratkvæði um umsókn virkar á mig eins og smjörklípa til þess að draga athyglina frá aðalmálinu sem er að þjóðin fái að greiða atkvæði um aðildarsamning að ESB.

Fullyrt er að við verðum ekki fullvalda þjóð í ESB. Eru þá t.d. Bretar og Þjóðverjar ekki fullvalda þjóðir. Mitt mat er að þær séu það og við verðum það að sjálfsögðu líka þó að við gefum eftir hluta af fullveldi eins og aðrar ESB þjóðir hafa gert. Við höfum alltaf þann möguleika að ganga úr ESB ef okkur líkar ekki vistin. Við gætum líka sagt upp EES samningnum sem er einnig skerðing á fullveldi.

Mér finnst þetta bera keim af hræðsluáróðri sem verður erfiðara að hafa uppi ef sótt verður um og fólk verður betur upplýst um eftir aðildarviðræður. Það er þekkt staðreynd að fólk hræðist frekar það sem það þekkir ekki.

Nei að sjálfsögðu er ekki öll umræða ESB andstæðinga hræðsluáróður. ESB aðild hefur ýmsa ókosti, suma slæma sem ESB andstæðingar eru óþreytandi að minna á. Að öllu samanlögðu finnst mér kostirnir vega mun þyngra ein ókostirnir.

Einn kostur sem mætti oftar nefna er að ESB stuðlar að friði í Evrópu. Miklir og samþættir efnahagslegir og félagslegir hagsmunir á ýmsum sviðum gera það nánast óhugsandi að ein ESB þjóð fari með vopnavaldi gegn annarri ESB þjóð. Sagan kennir okkur að friður í Evrópu er ekki eitthvað sem menn eigi að taka sem sjálfgefinn hlut. Íslendingar geta lagt sitt af mörkum í þessu þó að hernaðarstyrkur sé ekki fyrir hendi.

Segir það ekki eitthvað um raunveruleika ESB að þrátt fyrir ýmsa galla er hvergi umtalsverður stuðningur í ESB löndum við úrsögn úr ESB.

[Svavar Alfreð Jónsson, 21.7.2009 kl. 08:32]

Finnur minn, það varst þú sem sagðir hér í þínu fyrra innleggi að samsteypustjórn þýddi að málamiðlun væri óhjákvæmileg.

Þegar spurt er um málamiðlun í ESB-málinu segir þú hana svo ekki til!

Það er ekki svo og við vitum það báðir.

Þjóðaratkvæðagreiðsla um aðildarumsókn hefði getað orðið ein leið til málamiðlunar. Það er bara orðhengilsháttur að segja að við getum ekki beðið nokkra mánuði og evru erum við ekkert að fara að taka upp næstu árin hvort eð er.

Sannleikurinn er sá að þegar þú talar um að flokkar þurfi að mætast á miðri leið í samsteypustjórnum er í þessu tilviki aðeins átt við VG. Samfylkingin þarf ekkert að gefa neitt eftir í málinu - því það er "ekki hægt".

Og þó: Málamiðlunin var kannski sú að ESB-málið átti að fá "þinglega meðferð". Þingmenn áttu að fá að greiða atkvæði um málið samkvæmt samvisku sinni.

Þegar á hólminn kom var þingmönnum VG á hinn bóginn hótað öllu illu ef þeir færu ekki að vilja Samfylkingarinnar, sbr. orð Ásmundar Daða og fræga yfirlýsingu forsætisráðherrans stuttu fyrir hina "lýðræðislegu" atkvæðagreiðslu.

Ég er sammála þér að ESB hefur stuðlað að friði í Evrópu. Ég er samt ekki sannfærður um að  við eigum að sækja um aðild enda vita held ég allir að friðarmál eru ekki ástæða þess að Ísland hefur sótt um aðild að ESB.

En við vitum ýmislegt um ESB og hefðum alveg getað efnt til umræðu um kosti og galla ESB-aðildar án þess að sækja þar um.

Hver sú þjóð sem gengur í ESB framselur þangað hluta af fullveldi sínu. Það vita allir sem vilja vita það og þarf ekkert að ganga í ESB til þess að komast að því.

[Bjarni (IP-tala skráð) 21.7.2009 kl. 13:28]

Sæll aftur Svavar. Í mínum huga eru þeir sjálfstætt þenkjandi sem fylgja sinni sannfæringu í þessu máli. Ragnheiður og Þorgerður (hún er í erfiðri stöðu sem varaformaður) úr Sjálfstæðisflokknum og áðurnefndir 3 þingmenn Framsóknar.

Þingmenn Samfylkingar og VG greiddu atkvæði samkvæmt eigin sannfæringu eða til að efna fyrirheit gefin við myndun stjórnarinnar. Ég get ekki gert athugasemd við það. Það á eftir að  koma á daginn hversu góð rök þremenninganna úr Borgaraflokknum eru fyrir sínum snúningi.

Þér er mikið í mun að væna þingmenn VG um svik en gerir lítið með hringlandann í eigin flokki. En nú getur þú þakkað VG fyrir að losa flokkinn þinn úr þeirri sjálfheldu sem hann var kominn í með Evrópumálin.

Lýðræði á íslandi er ekki orðið mjög þroskað, því hefur þó fleygt fram síðustu misseri frá því sem var undir stjórn sjálfstæðismanna og framsóknarmanna. Því miður snerist atkvæðagreiðslan um ESB aðildarumsóknina ekki um málefnið sjálft heldur um von ákveðinna aðila um að fella stjórnina og komast sjálfi í ráðherra-stólana.

[Svavar Alfreð Jónsson, 21.7.2009 kl. 14:02]

Bjarni: Þingmenn VG gáfu í skyn - eða tóku hreinlega fram - að afstaða þeirra í kosningunni væri ekki samkvæmt sannfæringu þeirra.

Og niðurstaðan var klárlega ekki í samræmi við margítrekaða stefnu VG í þessu mikilvæga máli.

Ef þú telur lýðræði í því fólgið að segja eitt við kjósendur fyrir kosningar er gera svo eitthvað annað eftir kosningar erum við held ég á mjög varhugaverðri braut.

Eða að það sé merki um þroskað lýðræði að heit gefin við myndun stjórnar sé mikilvægari en trúnaður við kjósendur.

Svo bið ég þig að gera mér ekki upp skoðanir, Bjarni.

Ég á mér ekki neinn ákveðinn flokk.

En ég hef ákveðnar skoðanir og þori að kannast við þær - meira að segja undir fullu nafni.

[Finnur Hrafn Jónsson, 22.7.2009 kl. 11:57]

Sæll Svavar, þar sem þú skýtur föstum skotum þýðir ekki annað en taka til varna.

Málamiðlun getur líka þýtt að menn gefi eftir í sumum málum en nái sínu fram í öðrum.

Víst má til sanns vegar færa að hægt sé að ná málamiðlun um það hversu löng leið er farin að því að leyfa þjóðinni að segja álit sitt á aðildarsamningi. En það er smámál í samanburði við það hvort þjóðin fær að ákveða hvort hún vill ganga inn í ESB eða ekki. Ljóst er að þar er engin málamiðlun, annaðhvort fær þjóðin að segja sitt álit eða ekki.

Upptökuferli evrunnar hefst við inngöngu sem þýðir væntanlega að seinkun inngöngu þýðir líka seinkun evru.

Ég hef litla samúð með VG þingmönnum í þessu máli. Það er ekki verið að biðja þá að gera neitt annað en að greiða fyrir því að þjóðin fái að segja til um hvort hvort hún vilji fara inn í ESB eða ekki. Þó að þeir og fleiri séu sannfærðir um að ESB sé slæmur kostur fyrir Íslendinga ættu þeir að muna að þeir búa í lýðræðisþjóðfélagi sem þýðir stundum að meirihlutinn hefur aðra skoðun en maður sjálfur.

Ljóst er að stjórnarandstaðan á þinginu greiðir atkvæði að stórum hluta með þeim hætti sem hún telur líklegast til að fella ríkisstjórnina. Enginn þarf að segja mér að bara vegna þess að þingmaður sé Sjálfstæðismaður hljóti pólitísk sannfæring hans að vera sú að styðja þjóðaratkvæði um aðildarviðræður. Hversu áhugasamir voru þessir sömu Sjálfstæðismenn um þjóðaratkvæðagreiðslur á meðan þeir voru sjálfir í stjórn? Ríkisstjórn sem ekki bregst við þessum veruleika getur ekki annað en hrökklast frá völdum fljótlega.

Til dæmis þegar Einar K. Guðfinnsson lýsti yfir stuðningi á Alþingi við þjóðaratkvæði um að hefja ESB aðildarviðræður varð mér hugsað til þess hvort hann myndi þá ekki líka styðja þjóðaratkvæðagreiðslu um afnám gjafakvótakerfisins.

[Svavar Alfreð Jónsson, 22.7.2009 kl. 16:24]

Það er ábyggilega hægt að hafa þjóðaratkvæðagreiðslu um mörg mál en aðild að ESB hlýtur nú að teljast til meiriháttar mála.

Ég hef mikla samúð með öllum þeim sem eru þvingaðir til að taka afstöðu gegn sannfæringu sinni.

Við erum ekki sammála í þessu máli en það er gaman og gott að heyra þín sjónarmið, Finnur Hrafn.

Lifðu heill!