Undanþága frá lýðræðinu

 

Kannanir sýna að drjúgur meirihluti landsmanna vill ekki ganga í ESB. Knappur meirihluti landsmanna vill á hinn bóginn halda áfram aðildarviðræðum við sambandið.

Öðruvísi orðað:

Samkvæmt könnunum vill meirihluti Íslendinga halda áfram að óska eftir inngöngu í ríkjabandalag sem meirihluti Íslendinga  vill ekki ganga í.

Þessi mótsagnakennda afstaða landsmanna til aðildar að ESB á sér skýringu. Þegar sótt var um aðild á sínum tíma hafði annar þáverandi stjórnarflokka þá stefnu að Ísland væri betur sett utan sambandsins. Til að réttlæta aðildarumsókn fyrir kjósendum sínum voru þau rök notuð, að umsóknin væri í raun athugun og könnun. Verið væri að skoða í hinn margfræga pakka. Með því að sækja um aðild að ESB væri Ísland að kanna hversu hagstæðum samningi væri hægt að ná. Þegar fullbúinn samningur lægi fyrir yrði hann lagður fyrir þjóðina sem gæti þá tekið upplýsta ákvörðun um hvort skynsamlegra væri að samþykkja aðild eða hafna henni.

Þetta hljómar ekki óskynsamlega og virkaði svo vel á þjóðina að nú, þegar ný ríkisstjórn hefur ákveðið að gera hlé á viðræðunum, er ofangreindum rökum beitt gegn þeirri ákvörðun.

Enginn okkar getur vitað hvort hann vill að þjóð okkar gangi inn í Evrópusambandið fyrr en hann hefur séð samning um þau mál og þar með sannfært sjálfan sig um að hann sé þjóðinni ávinningur, geri hana sterkari á hálu svelli heimsmála,

skrifaði einn svonefndra viðræðusinna í Fréttablaðið fyrir nokkrum mánuðum.

Þannig vill til að maður með sama nafni er yfirlýstur félagi í samtökunum Já Ísland. Á heimasíðu þeirra samtaka segir:

Þeir einstaklingar sem styðja Já Ísland hafa margar og ólíkar skoðanir en eru sammála um að framtíð okkar Íslendinga sé betur borgið í samfélagi þjóðanna innan Evrópusambandsins en utan þess.

Ég hef aldrei skilið málatilbúnað þeirra sem hafa tekið afstöðu til aðildar Íslands að ESB án þess að fyrir liggi fullbúinn aðildarsamningur - en halda því um leið blákalt fram að ekki sé hægt að taka afstöðu til aðildar Íslands að ESB nema fyrir liggi fullbúinn aðildarsamningur.

Að sjálfsögðu mega félagar í Já Ísland vera þeirrar skoðunar að framtíð Íslands sé betur borgið innan ESB en utan þess enda má færa mörg góð rök fyrir þeirri niðurstöðu.

Það getur á hinn bóginn varla talist heiðarlegt að stofna samtök til að berjast fyrir aðild Íslands að ESB en halda því um leið fram að aðrir hvorki megi né geti myndað sér skoðun á sama máli.

Það hefur stundum verið kallað fasískt þegar einungis ein skoðun er talin möguleg og leyfileg.

Getur verið, að ástæðuna fyrir þessum mótsagnakennda málflutningi sé að finna í alvarlegum misskilningi á aðildarferlinu?

Aðildarumsókn er nefnilega hvorki athugun né könnun heldur er ætlast til þess að ríki sem sækja um aðild að ESB hafi kynnt sér kosti og galla aðildar og vilji inn.

Í öðru lagi fólst í aðildarumsókninni að Ísland stefndi að aðild. Ella sækja ríki ekki um,

staðhæfir Þorsteinn Pálsson, sem á sæti í samninganefnd Íslands í aðildarviðræðunum.

Þar að auki felast viðræðurnar ekki í því að ná sér í undanþágur eða semja sig frá lagabálki ESB heldur þvert á móti:

Evrópusambandið varar við því að kalla þetta „samninga" því ferlið sé í því fólgið að umsóknarríkið sýni fram á hvernig það ætli að taka upp lagabálkinn - allar 100.000 síður hans - og tekur skýrt fram að um allar þær síður verði ekki samið.

ESB hefur því ekki talað óskýrt um það hvernig ferlið gengur fyrir sig. Fyrir tæpu ári áréttaði ráðherraráð sambandsins að Ísland „verði að samþykkja og innleiða allan lagabálk Evrópusambandsins við mögulega inngöngu".

Í viðræðunum eiga Íslendingar hvað mestra hagsmuna að gæta í sjávarútvegsmálunum. Meira að segja Össur Skarphéðinsson, fyrrverandi utanríkisráðherra og einn ötulasti talsmaður aðildarumsóknarinnar, lýsti því yfir á Alþingi sumarið 2009 að Íslendingar muni „ekki fá neina varanlegar undanþágur frá sameiginlegu sjávarútvegsstefnunni" eins og hann orðaði það. 

ESB hefur sett aðildarviðræðunum ákveðinn ramma. Þar er eðli viðræðnanna skilgreint. Í þeim kafla segir (g. 23 bls. 9):

Accession implies the acceptance of the rights and obligations attached to the Union system and its institutional framework, known as the "acquis" of the Union. Iceland will have to  apply this as it stands at the time of accession. Furthermore, in addition to legislative alignment, accession implies the timely and effective implementation of the acquis.

Því er óspart haldið fram hér á landi að viðræðurnar gangi út á að Ísland reyni að ná sér í allskonar undanþágur og sérlausnir. Í viðræðurammanum kemur skýrt fram að allar sérlausnir verði að vera takmarkaðar, bæði í tíma og umfangi. Þær megi ekki brjóta í bága við reglur eða stefnu sambandsins enda séu þær aðeins í aðlögunarskyni og þeim verði því að fylgja skýr áætlun um upptöku alls
lagabálksins í vel skilgreindum stigum (gr. 25. bls. 10):

The Union may agree to requests from Iceland for transitional measures provided they are limited in time and scope, and accompanied by a plan with clearly defined stages for application of the acquis..... In any case, transitional arrangements must not involve amendments to the rules or policies of the Union, disrupt their proper functioning...

Vel má vera að Íslandi takist að semja um einhverjar tímabundnar sérlausnir í aðildarviðræðum. Engu að síður liggja kostir og gallar aðildar fyrir í öllum meginatriðum. Það eru því ekki aðeins félagar í Já Ísland eða öðrum samtökum aðildarsinna sem eru færir um að mynda sér skoðun á því hvort Ísland eigi að ganga í sambandið eða ekki.

Þegar efnt er til umræðu með aðeins einni leyfilegri skoðun er fyrst og fremst verið að biðja um eina undanþágu og hún er frá lýðræðinu.

Athugasemdir

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 25.11.2013 kl. 11:22]

góður pistill, og ég er algjörlega sammála þér.  Það er algjörlega óskiljanlegt að fólk skuli sniðganga sannleikann svona algjörlega í nafni lýðræðis.  Það er alveg ljóst og ítrekað af sambandinu sjálfu eins og þú bendir á hér, að samningar voru ekki í gangi heldur innlimun.  Að menn skuli voga sér að ljúga svona að almenningi er með eindæmum, þegar skýrslan frá sambandinu stendur þarna skírt og skorinort.  Eins og þú bendir á hér og oft hefur verið bend á gegnum tíðina, þar á meðal af mér. 

[Hrafn Arnarson, 25.11.2013 kl. 11:53]

Því miður er þessi pistill einn stór misskilningur. Samkvæmt nýrri Capacent könnun er 58% Íslendinga andvígur aðild landsins að ESB. Þeir sem eru örugglega andvígir eu 39% og í þessum hópi hefur fækkað um 10% á einu ári. Greinilegur meirihluti landsmanna vill ljúka viðræðum og kjósa um aðildarsamning. Það er eðlileg lýðræðiskrafa og í samræmi við mikilvægi málsins. þar með væri málið útkljáð. Stækkunarferli ESB er flókið og það hefur verið gerð grein fyrir því á Evrópuvefnum. Þar er svarað fjölmörgum spurningum sem snúa að samningsgerð, stækkunarferli,sérlausnum, undanþágum og svo framvegis. Það er einfaldlega barnslegt að halda að þessu fókna máli sé gerð einhver skil með einni tílvísun í kynningarbækling ESB um stækkunarferlið.(þessi tilvísun hefur komið mörg hundruð sinnum í skrifum heimssýnar og mætti halda að ekkert annað hafi verið skrifað um málið) Vinsamleg ábeending er að kynna sé málið á Evrópuvef( þar má sjá fjölmargar tilvísanir.)

[Svavar Alfreð Jónsson, 25.11.2013 kl. 12:13]

Sæll, Hrafn, og takk fyrir athugasemdina.

Kannanir síðustu ára hafi sýnt mismikinn meirihluta landsmanna andvígan aðild að ESB. Eins og þú bendir á sýnir nýjasta könnunin að þeir sem eru örugglega andvígir séu 39% en þess mætti einnig geta að samkvæmt sömu könnun eru þeir sem eru örugglega hlynntir ekki nema tæp 19% eða meira en helmingi færri.

Þú ættir síðan að lesa þennan pistil minn aðeins betur því þar er að svo sannarlega að finna fleiri en eina tilvísun um eðli aðildarferlisins og hinar margumræddu undanþágur. Ég bendi bæði á ályktun ráðherraráðs ESB og vísa líka á ramman um viðræðurnar við Ísland sem ESB samdi. Þar að auki vitna ég í fyrrverandi utanríkisráðherra Íslands.

Ég held að okkur sé alveg óhætt að treysta því hvernig ESB sjálft lýsir aðildarferlinu. Ég læt fylgja með tilvitnun í heimasíðu Evrópusambandsins þar sem aðildarferlinu er lýst - svo ég bæti nú við enn einni tilvísuninni:

"What is negotiated? The conditions and timing of the candidate's adoption, implementation and enforcement of all current EU rules (the "acquis").These rules are divided into 35 different policy fields (chapters), such as transport, energy, environment, etc., each of which is negotiated separately.They are not negotiable: candidates essentially agree on how and when to adopt and implement them."

Þess má geta að Evrópusambandið feitletrar orðin "not negotiable".

Sjá hér: http://ec.europa.eu/enlargement/policy/conditions-membership/index_en.htm

[Jón Valur Jensson, 25.11.2013 kl. 12:38]

Mjög vandaður pistill hjá þér, séra Svavar Alfreð.

Heilar þakkir fyrir þína upplýstu umræðu.

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 25.11.2013 kl. 13:51]

Lyginni skal troðið inn hvernig sem er. 

[Högni Elfar Gylfason, 26.11.2013 kl. 09:35]

Mælt þú manna heilastur Svavar. Það sem mér þykir verst er að ótrúlega margir "skynsamir" menn og konur eru orðin svo flækt í þennan hálfsannleik og á stundum lygar sem "aðildarsinnar" hafa borið á borð um hvernig þessar viðræður fara fram að þau trúa orðið lygunum. Þessi barátta ESB áróðursmeistaranna snýst um að svart sé hvítt með endurtekningum þangað til fólk trúir..... og mjög líklega með fjárstyrk frá sambandinu.

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 26.11.2013 kl. 11:57]

Fjárstyrk eða von um feitt embætti í Brussel eða Luxemburg, eða Strazburg

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.11.2013 kl. 12:50]

Ég held að langflest þeirra sem vilja að Ísland gangi í ESB geri það af góðum hug og trúi því að hagsmunum okkar sé betur borgið þar en utan sambandsins. Ég skil þá afstöðu og virði enda er hægt að finna fyrir henni mörg góð rök. Ég er ekki viss um að tal um fjárstyrki eða feit embætti í Brussel séu umræðunni til góðs eða málstað okkar sem höfum efasemdir um aðild Íslands að ESB til framdráttar.

[Ásthildur Cesil Þórðardóttir, 26.11.2013 kl. 13:34]

Nei ég get viðurkennt það en málið er Svavar minn að hún er að gefnu tilefni.  Maður sem ég þekki ágætlega og er búsettur í Lúxemburg vegna vinnu sinnar, sagði mér nefnilega að þeir embættismenn sem hafa unnið að því að koma löndum sínum inn í ESB, séu þar margir hverjir á góðum launum, börnin í einkaskólum, þeir eru með einkabílstjóra og  lifa eins og kóngar.  Þetta stakk þennan vin minn í augun, og ég bara setti saman að ef á annað borð tíðskast svona þækklætisvottur til manna, gæti það alt eins átt við um okkar menn eins og aðra.  Þetta er faktum.

[Högni Elfar Gylfason, 26.11.2013 kl. 18:25]

Það er ef til vill rétt hjá þér Svavar og ég er sammála þér að virða beri þá skoðun manna að vilja að Ísland gangi í ESB, að því gefnu að þeir hafi kynnt sér hvað í því felst. Hinsvegar tel ég ekki þörf á því að virða það við fólk og samtök fólks sem heldur því fram að Ísland geti með einhverju móti samið um eitthvað við ESB og kosið svo um það án þess að neitt hafi breyst hér í millitíðinni. Þeir sem hafa kynnt sér málið vita að lög og reglur sambandsins skal taka upp jafnhliða inngönguviðræðunum og með hugsanlegum frestum á einhverjum liðum ef um semdist. Þessvegna hefði aldrei átt að byrja á aðildarviðræðum við ESB nema að undangenginni þjóðaratkvæðagreiðslu um hvort þjóðin vildi ganga í bandalagið. Slík atkvæðagreiðsla hefði verið eina hugsanlega málamiðlunin fyrir mjög marga kjósendur VG þegar sá flokkur ákvað að mikilvægara væri fyrir flokkinn að komast í ríkisstjórn en að standa við "aðalkosningaloforð" sitt sem þeir fengu þó þessa frábæru kosningu út á.