Kvíðaefni þjóðardýrlings

Í síðustu færslu talaði ég um hófsemi Þorláks helga í hvers konar drykkju, en hóf hafði hann í hávegum á fleiri sviðum. Hann virðist til dæmis hafa verið afar sparsamur á orð og "mælti aldrei það orð er eigi kæmi til nokkurrar nytsemdar ef hann var að því sóttur".

Af niðurlagi síðustu setningar má ráða að Þorlákur hafi ekki verið það sem kallað er "Besserwisser" því ráð gaf hann ekki óbeðinn.

Svo gætinn var Þorlákur í máli sínu að "hann lastaði aldrei veður" og er þá mikið sagt um Íslending en hér á landi hefur til skamms tíma verið siður að tala illa um veður. Einkum er sá siður útbreiddur suðvestanlands en þar láta menn ekki nægja að kvarta undan regninu og rokinu sem uppstyttulítið dynur á þeim slóðum heldur er í sífellu verið að öfundast út í góða veðrið sem jafnan er hérna fyrir norðan. 

Ekki skil ég alveg hvað höfundur Þorláks sögu helga á við með því að segja að hann hafi ekki langað til neinna dægra. Ef til vill er þar um einhvers konar meinlæti að ræða en þá full mikil fyrir minn smekk.

Hitt get ég betur skilið þegar sagt er að hinn sæli Þorlákur biskup hafi ekki kviðið neinum dögum mjög nema alþingi og imbrudögum.

Alþingi kveið hann því þar fóru góðir menn gjarnan fram úr sér sjálfum. Þótti honum "margur maður þar verða villur vega um sín málaferli" eins og það er orðað og hefur það víst lítið breyst fram á þennan dag.

Imbrudögum kveið Þorlákur vegna þess að þá vígði hann menn og "þótti það ábyrgðarráð mikið að vígja menn er til þess sóttu langan veg og hann sá þá mjög vanfæra til, bæði sakir lítils lærdóms og annarra hátta sér óskapfelldra".

Ríflegur hluti vígðra manna hefur því verið því sem næst óhæfur til helgrar þjónustu á dögum Þorláks. Hefur það ef til vill heldur ekki mikið breyst í nútímanum.

Ekki kunni heilagur Þorlákur þó við að neita blessuðum mönnunum um vígslu, "bæði sakir fátæktar þeirra sjálfra og fyrir sakir þeirra manna er þeim höfðu kennt".

Hann var með öðrum orðum sparsamur á flest nema þá kannski brjóstgæðin.

Athugasemdir

[Ragnar Geir Brynjólfsson, 18.10.2007 kl. 20:26]

Að hann hafi ekki langað til neinna dægra gæti verið lýsing á jafnaðargeði hans en hugsanlega angi af hugsun sem nefnd hefur verið þýsk-hollenski dulhyggjuskólinn Sjá t.d. þessa heimild: [1]. Þessi hugsun sést berlega í riti Tomas Kempis: Breytni eftir Kristi - Imitatio Christi. Skoðum td. bls. 25:

"Hvers vegna öðluðust sumir dýrlinganna svo mikla fullkomnun, og af hverju komust þeir á svo hátt stig í innsýn í hið guðdómlega? Af því að þeir lögðu allt kapp á að vera dauðir öllum jarðneskum löngunum, og þess vegna varð þeim mögulegt að bindast Guði af öllu hjarta sínu og hafa á sér fullkomnar gætur. Vér festum hugann of mikið við ástríður vorar og gerum oss of títt um fallvalta hluti. Sjaldan yfirbugum vél jafnvel einn einasta löst til hlítar, og vér einbeitum oss heldur ekki að daglegri framför vorri. Þess vegna erum vér sífellt kaldir og daufir"

Þetta er þýtt af óþekktum þýðanda og gefið út af Kaþólsku kirkjunni á Íslandi 1955 og endurprentað 1976.  Þó Breytni eftir Kristi  hafi ekki komið út fyrr en 1418 að því er talið er þá er ekkert ótrúlegt að hugmyndir þessum líkar hafi verið að gerjast meðal kirkjunnar manna um nokkurn tíma, jafnvel árhundruð.

[Ragnar Geir Brynjólfsson, 18.10.2007 kl. 20:28]

Afsakaðu stafsetningarvilluna þarna. Það átti auðvitað að standa:

"Sjaldan yfirbugum vér jafnvel ..."

[Svavar Alfreð Jónsson, 18.10.2007 kl. 20:37]

Ég þakka þér kærlega fyrir þessar skýringar, Ragnar.

[alva (IP-tala skráð) 18.10.2007 kl. 23:52]

Það er alveg ljóst að ég á eftir að hafa sérstaklega góðan Þorláksmessudag næst og hugsa sérstaklega vel um títtnefndan Þorlák, þetta hefur verið alveg einstakur karakter, takk fyrir skemmtilega fræðslu.