Fórnarlömb pólitísks rétttrúnaðar

Nýlega kom út í Bandaríkjunum bókin Until Proven Innocent: Political Correctness and the Shameful Injustices of the Duke Lacrosse Rape Case eftir þá félaga Stuart S. Taylor og K. C. Johnson. Ég rakst á ritdóm um bókina hér og styðst við hann í þessari færslu.

Lacrosse er íþrótt sem ég kann ekki að skilgreina, einhvers konar hokkí. Það nýtur töluverðra vinsælda í Bandaríkjunum. Margir háskólar þar vestra leggja metnað í að hafa gott lið í lacrosse, meðal annars hinn virti Duke háskóli í Durham í Norður-Karolínu.

13. mars í fyrra gerðu liðsmenn lacrosseliðsins í Duke sér glatt kvöld og fengu til sín tvær fatafellur. Þær voru báðar þeldökkar en liðið er því sem næst alhvítt. Komið var fram undir miðnætti þegar nektardansinn hófst og upp úr því urðu viðburðir sem áttu eftir að vera fjölmiðlum aðalfréttir og eitt helsta umræðuefni þjóðfélagsins næstu mánuðina.

Nektardansinn stóð ekki nema fjórar mínútur. Önnur fatafellan hafði þá hnigið niður og leit út fyrir að hún væri drukkin eða undir áhrifum eiturlyfja. Stuttu síðar kvöddu þær stöllur veisluna. Í kveðjuskyni skiptust þær og liðið á skammaryrðum, sumum rasískum.

Ekki var viðskiptum þeirra og veislugesta þó lokið, því síðar um kvöldið fullyrti önnur fatafellan að henni hefði verið nauðgað af fleiri en einum íþróttamanni í veislunni. Tíu dögum síðar tilkynnti lögreglan í Durham að enginn vafi léki á því að viðbjóðsleg nauðgun hefði átt sér stað í gleðskap háskólaliðsins. Lögreglan hefði áþreifanlegar sannanir fyrir því. Saksóknarinn, Michael Nifong, sagði að í lacrosseliðinu væru "bullur og nauðgarar". Þrír liðsmanna voru ákærðir í málinu. Saksóknarinn kveikti heita elda í samfélaginu þegar hann líkti glæpaverkinu við brennandi krossa, en meirihluti íbúa í Durham er þeldökkur.

Allt varð vitlaust í háskólanum þegar ákærurnar urðu heyrinkunnar. Mótmælendur marseruðu á staðinn þar sem meint nauðgun átti að hafa átt sér stað og veifuðu skiltum með áletrunum eins og "Játið!" eða "Geldið þá!". Nokkrum dögum síðar var háskólasvæðið þakið WANTED-plakötum með myndum af öllum 46 meðlimum lacrosseliðsins.

Ekki stóð á yfirlýsingum frá róttækum háskólakennurum. Þeir komu fram hver á eftir öðrum og fordæmdu íþróttaliðið. Einn prófessoranna sakaði liðsmennina opinberlega um viðbjóðslegt kynferðisofbeldi og kynþáttahatur og sagði þá vera dæmigert hvítt forréttindafólk. Þeir væru alidýr. Hópur menntamanna birti undirritaða heilsíðuauglýsingu í háskólablaðinu þar sem Duke var lýst sem félagslegu stórslysi fyrir stúdenta. Skólinn væri löðrandi í kynþáttahyggju. Það kæmi vel í ljós í atburðum líðandi stundar. Mótmælendum var hrósað fyrir að láta í sér heyra.

Háskólarektorinn, Richard Broadhead, sagði kynferðislegt ofbeldi engan veginn eiga heima í Duke. Ásakanirnar á hendur liðinu gætu leitt til þungra refsinga og dró rektor liðið út úr keppni. Síðar vísaði hann þeim ákærðu úr skóla.

Sagan var ekki lengi að fá fætur og komst á forsíðu New York Times og fleiri blaða. Fjallað var um málið á sjónvarpsstöðvum og alls staðar var málinu stillt þannig upp að aðilar þess væru annars vegar drukknir, hvítir og hrokafullir forréttindastrákar en hins vegar fátæk, þeldökk og einstæð móðir, sem var að vinna sér fyrir framhaldsnámi.

Fjölmiðlarnir þénuðu vel á þessari hneykslissögu en á henni var þó einn ljóður. Smám saman kom í ljós að hún var alls ekki sönn. Hið meinta fórnarlamb varð uppvíst að margháttuðum lygum og saksóknarinn í málinu reyndist hafa hagrætt sönnunargögnum og falsað. Í janúar á þessu ári tók yfirsaksóknari fylkisins málið að sér og í apríl voru hinir ákærðu lýstir saklausir.

Í nýliðnum september bað háskólarektorinn í Duke lacrosseliðið opinberlega afsökunar en hinir róttæku kennarar skólans sáu enga ástæðu til þess. Hluti þeirra vísaði á bug öllum kröfum um opinbera afsökunarbeiðni og sagði fyrri skrif hópsins um málið hafa verið mistúlkuð.

Fjölmiðlar áttuðu sig á því að umfjöllun þeirra um þetta sakamál var byggð á röngum forsendum - með nokkrum undantekningum. Þannig stendur New York Times ennþá við sín skrif.

Kjarni málsins er sá að nánast enginn þorði að halda uppi vörnum fyrir sakborninga af ótta við fordæmandi viðbrögð samfélagsins. Lacrosseliðið var hið eiginlega fórnarlamb í þessu sakamáli og sökudólgurinn svonefndur pólitískur rétttrúnaður.

Í þágu hans var æra þessara manna dregin niður í svaðið og réttur þeirra að vera álitnir saklausir uns sekt er sönnuð að engu hafður.

Það var pólitískur rétttrúnaður sem svipti þessa menn mennskunni og gerði þá að "alidýrum" eins og einn prófessorinn kallaði þá. 

Athugasemdir

[krossgata, 5.11.2007 kl. 13:26]

Viðteknar "réttar" skoðanir geta auðveldlega snúist upp í andhverfu sína og orðið jafn slæmar eða verri og "röngu" skoðanirnar.  Kvenréttindabarátta getur snúist yfir í brot á rétti karlmanna.  Barátta gegn kynþáttafordómum getur orðið að hreinum og klárum kynþáttafordómum í hina áttina.  Hann er vandfundinn meðalvegurinn gullni.

[Friðrik (IP-tala skráð) 5.11.2007 kl. 15:04]

Útskýrðu þetta fyrir mig: Hið meinta fórnarlamb varð uppvíst að margháttuðum lygum. Til að skilja pistilinn verður maður að fá upplýsingar um hverju viðkomandi laug og hvaða sönnunum var hagrætt.

[Svavar Alfreð Jónsson, 5.11.2007 kl. 15:17]

Í ritdómnum sem ég vann þessa færslu úr segir um Mangum, hið meinta fórnarlamb, og saksóknarann Nifong:

"Mangum, a woman with a history of psychological problems, changed her story many, many times. There were no bruises or other signs of attack, and DNA tests did not show any contact with the players. Digital evidence – photos, mobile call records, security cameras – corroborated the defence’s timeline and players’ alibis. Mangum’s dancing partner described her accusation as ‘a crock’. Worse still, it was revealed that Nifong had bent the law badly in the process of trying to frame the defendants. He rigged the photo identification process, and Mangum never reliably identified the three accused players. He hid DNA test findings that showed that Mangum had sex with four men – none of them lacrosse players – before appearing at the house that night. When a Sudanese immigrant taxi-driver named Moezeldin Elmostafa emerged to provide an alibi for one of the defendants, Nifong threw him in jail and charged him with aiding a shoplifter two-and-a-half years earlier – a clear case of witness intimidation."

[halkatla, 5.11.2007 kl. 16:47]

þetta var hræðilegt mál, Dennis Prager og hans líkar hafa skrifað dálítið um það. Sem betur fer kom sannleikurinn í ljós á endanum. Kynþáttamálin í Bandaríkjunum eru ennþá eldfim, svo mikið er víst.

[Promotor Fidei, 5.11.2007 kl. 18:06]

Mjög gott og þarft að sjá sovna greinargóða samantekt á þessu máli.

Lacrosse-málið virtist blessunarlega litla athygli fá hjá íslenskum fjölmiðlum, enda ekki hægt að espa upp í íslenskum lesendum alveg sama æsinginn yfir kynþátta-faktornum sem lék svo stórt hlutverk í þessu tilviki.

Íslenskt samfélag færist því miður sífellt nær ameríska hysterísmanum, og umfjöllun fjölmiðla um kynferðisbrot hverskonar virðist verða yfirborðskenndari og æsifréttalegri í hvert skipti.

Við þurfum að fara að bremsa okkur aðeins niður, hugsa hvert við erum að stefna. Ekki hvað síst þurfa fjölmiðlar að taka ábyrga afstöðu -og það kann að reynast þeim erfitt því það er ekkert leyndarmál að kynferðislegar skandalasögur eru alveg rosalega söluvænt efni.

(Væri gaman, í því sambandi, að heyra hvað Freud og félagar hefðu að segja um það hvað siðapostulasamfélaginu þykir spennandi að lesa fréttir af svæsnum kynferðisbrotum)

[Þórir Jónsson, 6.11.2007 kl. 00:06]

Minnir á Lúkasarmálið á Akureyri. Var ekki meintur sökudólgur, sem átti að hafa drepið hundinn, útskúfaður og jafnvel hótað lífláti og kertum fleytt á Reykjavíkurtjörn fyrir sál seppa?

[Fransman (IP-tala skráð) 6.11.2007 kl. 07:04]

Lygarnar voru meðal um það hvot hún hefði haft samræði við aðra menn sama kvöld (DNA úr 2 mönnum fannst á eða í henni, en hvorugur þeirra var í Lacrosse liðinu)

Síðan varð hún margssaga um hvort það hefðu verið notaðir smokkar eða ekki. 

Það var hellingur af atriðum sem hún varð marggsaga um, sem er vel skiljanlegt eftirrá þegar maður veit að þessir atburðir gerðust aldrei. 

[Linda, 6.11.2007 kl. 09:56]

Þegar sannleikurinn er kveðinn niður vegna hræðslu við almenning og þeirra skoðun á eins og í þessu tilfelli kynþáttum þá er ekki við öðru að búast en að slíkt verði misnotað til þess að snúa málinu í sirkus og hatur sem og græðgi, já græðgi, því hefði fallið dómur í þessu máli þá hefði verið dæmdar bætur og ég á ekki vona á því að þær hefðu verið neitt smáræði.  Varðandi blöðin og starfsmanna innan háskólans sem neita að biðjast afsökunar það er einfaldlega blettur á þá sem þeir fá að lifa með það sem eftir er, ættu að skammast sín kannski er þetta en eitt dæmið um aukið miskunnarleysi í þjóðfélagi okkar allra, já, líka hér á Íslandi.

[Arnar Ó. Egilsson (IP-tala skráð) 6.11.2007 kl. 12:06]

Flott samantekt. Ég er reyndar ekki sammála því að hægt sé að tala um pólitískann rétttrúnað í þessu samhengi. Að mínu mati er um að ræða múgæsingu sem auðvelt er að koma af stað þegar um viðkvæm málefni er að ræða, sbr. Lúkasarmálið, eins og kom fram í kommenti hér á undan.

[Borat (IP-tala skráð) 6.11.2007 kl. 22:16]

Þetta er athyglisverð samantekt. Fróðlegl lesning þegar haft er í huga að margur femínistinn vill létta á sönnunarbyrði í kynferðisbrotamálum og gefa vitnisburði fórnarlams meira vægi.

Þeir allra róttækustu virðast beinlínis vilja að á íslandi geti kona bara bent á karlamnn og sagt hann hafa nauðgað sér og með það sé hann settur í steininn. 

Borat