Menntun blaðamanna

Á bloggi Egils Helgasonar eru umræður um íslenska blaðamennsku. Agli líst ekki nema mátulega á þá skoðun að gera þurfi kröfur um menntun blaðamanna. Spinnast af því forvitnileg skoðanaskipti þar sem margt merkilegt kemur í ljós.

Egill heldur því fram að blaðamennska lærist fyrst og fremst af reynslunni. Það á við um fleiri störf. Ekki væri til dæmis árennilegt að leggjast undir hnífinn hjá skurðlækni sem ekki þekkti skurðaðgerðir nema úr bókum. Mér fyndist heldur ekki gott að láta mann taka úr mér botnlangann sem hefði enga menntun í læknisfræði - en segði mér að hann hefði langa reynslu af því að vinna á skurðstofu.

Blaðamenn læra vonandi af reynslunni eins og annað fagfólk en þar með er ekki sagt að blaðamenn þurfi ekki menntun til starfa sinna. Mér finnst íslensk blaðamennska oft mjög yfirborðskennd. Það getur stafað af tímaskorti, sem er sívaxandi vandamál í alþjóðlegri fjölmiðlun, en ástæðan fyrir yfirborðsmennskunni er líka lítil þekking viðkomandi blaðamanns á viðfangsefni sínu. Mér ofbýður t. d. oft metnaðarleysi blaðamanna þegar þeir skrifa um þann málaflokk sem ég þekki best.

Þar að auki virðast margir blaðamenn misskilja hlutverk sitt. Sumir hafa afneitað því að fjölmiðlar hafi völd. Segjast aðeins spegla raunveruleikann. Það er hrapalegur misskilningur og beinlínis hættulegur. Ég skrifaði einu sinni örlitla grein um það sem lesa má hér.

Í umræðunum á bloggsíðu Egils segir málshefjandi að blaðamennska útheimti "...forvitni, ákveðna tegund af greddu, skjót vinnubrögð" og bætir því við að við þessa eiginleika sé ekki lögð rækt í "...umhverfi skólanna sem oft vill vera frekar syfjulegt, ekki síst í hugvísindadeildum."

Eru þetta ekki fordómar um menntun? Ekki veit ég hvaða hugvísindum Egill hefur kynnst en ég hef numið við nokkra háskóla og eitt af því dýrmætasta sem ég lærði þar var einmitt að temja mér forvitni, ákveðna tegund af greddu (svo notað sé það skemmtilega orðalag) og skjót og öguð vinnubrögð.

Taka ber fram að margir mjög vel hæfir blaðamenn starfa á Íslandi og þeir hafa alls ekki allir feitar háskólagráður. En menntun stéttarinnar getur ekki sakað. Starf blaðamannsins er mikilvægt og öllum til góðs að til þess séu gerðar miklar kröfur.

Hitt verður að muna að enda þótt við höfum góða, reynslumikla og vel menntaða blaðamenn leysir það okkur ekki frá því hlutverki að vera myndugir lesendur með dómgreind og skynsemi.

Þegar rætt er um fjölmiðla er með öðrum orðum ekki nóg að benda á menntunarleysi blaðamanna. Líka þarf að mennta þá sem fjölmiðlana nota, neytendurna.

Svo ég segi það einu sinni enn: Það er löngu tímabært að taka upp kennslu í fjölmiðlanotkun í skólum landsins.

Athugasemdir

[Bjarki Þór Baldvinsson (IP-tala skráð) 7.11.2007 kl. 14:14]

Það er eins með gredduna og aðra mannlega eiginleika, maður verður að kunna að nota hana. Óbeisluð gredda leiðir til þess að reynt er við eitthvað sem maður á ekki séns í. Frægt er það til dæmis þegar fréttamenn reyna að skrifa um vísindi. Þeir hafa fæstir burðina til þess að tækla þann málaflokk.

Þetta er hverju orði sannara hjá þér Svavar og niðurlagið þá sérstaklega. Íslendingar verða að temja sér að verða betri neytendur, hvort sem það á við um matvöruverð eða fjölmiðla. Maður á að temja sér það hugarfar að láta ekki bjóða sér hvaða kjaftæði sem er.  

[Friðrik Þór Guðmundsson, 7.11.2007 kl. 15:26]

Já lokaorðin eru athyglisverð og sönn. Þó vil ég bæta annari vídd við þau og tala um kennslu í lýðræðislegri virkni og tjáningu! Með öðrum orðum þarf að virkja í fólki áhuga á samfélagsmálum og löngun til að vera virkur við mótun samfélagsins. Á endanum skiptir litlu hversu menntaðir fjölmiðlamenn eru ef alþýðan hefur bara áhuga á Britney Spears og Paris Hilton og þvíumlíku.

[Gísli Baldvinsson (IP-tala skráð) 8.11.2007 kl. 09:59]

Svo má skrifa ansi mikið hvað sé "menntaður blaðamaður". Um einn prófessor var sagt að hann væri velmenntaður en ekki greindur. Tónlistarmaður sem er góður í því að skera kjör sækir ekki um starf á skurðdeild sjúkrahúsanna. Rútubílstjóri sem missir prófið er látinn kenna. Það stóð í fréttum á sínum tíma. Held reyndar að blaðamenn skrifi það sem seljist. Sem betur fer þá seljast líka góð skrif.

[Greta Björg Úlfsdóttir, 8.11.2007 kl. 11:09]

Þarfur pistill, Svavar, og góð athugasemd frá Friðriki Þór.