Mæliskekkjan stóra

Nú á dögum er maðurinn sjálfur hinn endanlegi mælikvarði alls, grunnurinn sem hvaðeina byggist á og hin eina rétta undirstaða.

Það er svo sem ágætt - ef ekki kæmi til sú niðurstaða flestra helstu trúarbragða heimsins að ekki sé endilega alltaf á manninn að treysta.

Í kristni er maðurinn fallinn syndari. Hann er kengboginn inn í sjálfan sig. Hann er sjálfum sér ekki nógur. Hann er sinn eiginn böðull og sjálfs sín fórnarlamb. Hann er sjálfum sér tækifæri og ógn.

Maðurinn er ekki jafn blindur á neitt og sig sjálfan og engri lygi trúir hann greiðlegar en þeirri sem hann skrökvar að sér sjálfum.

Hann sér það sem honum hentar, skilur það sem hann vill skilja og heyrir það sem kemur honum vel.

Þess vegna er hæpið að gera manneskjuna að hinum eina mælikvarða allra hluta.

Blinda mannsins, heimska hans, sjálfsréttlætingarárátta, langanir hans, ótti og áhyggjur skekkja þann mæli.

Kristin trú er ekki fólgin í því að stallkjafta kenningarstaup kirkjunnar. Hún er meira en vitsmunaleg tileinkun á hátimbraðri guðfræði, siðfræði eða heimspeki.

Kristin trú er viðurkenning á vanmætti mannsins. Hún er tilfinning fyrir því að maðurinn sé sjálfum sér ekki nógur.

Og hún er vitund um að til sé góður og náðarríkur Guð sem viðurkennir manninn eins og hann er.

Athugasemdir

[Árni Svanur Daníelsson, 25.11.2007 kl. 22:20]

Vel mælt.  

[Kristín Kristjánsdóttir (IP-tala skráð) 26.11.2007 kl. 10:11]

Fyrr á dögum voru trúarbrögðin hinn endanlegi mælikvarði alls, grunnurinn sem hvaðeina byggðist á og hin eina rétta undirstaða.

Það hefði svo sem verið ágætt - ef ekki hefði komið til sú niðurstaða vaxandi hluta íbúa heimsins að ekki sé endilega alltaf á trúarbrögðin að treysta.

Í hinu raunverulega lífi eru trúarbrögðin blekking. Þau eru kengbogin inn í sjálf sig. Þau eru sjálfum sér ekki nóg. Þau eru þeirra eigin böðull og sjálf síns fórnarlamb. Þau eru sjálfum sér tækifæri og ógn.

Trúarbrögðin eru ekki jafn blind á neitt og sig sjálf og engri lygi trúa þau greiðlegar en þeirri sem þau skrökva að sér sjálfum.

Þau sjá það sem þeim hentar, skilja það sem þau vilja skilja og heyra það sem kemur þeim vel.

Þess vegna er hæpið að gera trúarbrögðin að hinum eina mælikvarða allra hluta.

Blinda trúarbragðanna, heimska þeirra, sjálfsréttlætingarárátta, langanir þeirra, ótti og áhyggjur skekkja þann mæli.

Mannleg geta verður ekki mæld af þeim mistökum sem er óhjákvæmilegt að maðurinn geri. Hún er mun stórkostlegri en afleiðing múgstjórnunar trúarbragðanna gefur til kynna.

Mannleg geta, þegar hún fríar sig undan sektarkúgun trúarinnar, er vitnisburður um vanmætti trúarbragðanna. Hún er vísbending um að trúarbrögðin séu ekki mönnunum boðleg.

Og hún er vitnisburður um að til sé gott og vel gefið fólk sem viðurkennir manninn eins og hann er.

(Ég vona að þú fyrirgefir mér lánið þessum skemmtilega texta þínum sem gefur svo skemmtilega innsýn í veraldarsýn trúaðra.

Mér fannst halla svolítið á mannkynið í þessari færslu þinni og ákvað því að gerast málsvari þess gegn almættinu.)

Bestu kveðjur Kristín Kristjánsdóttir

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.11.2007 kl. 11:33]

Það er þarft verk að gerast málsvari mannkynsins gegn almættinu, Kristín, og engin ástæða fyrir þig að biðjast fyrirgefningar á því að taka það að þér.

Mannlegur breyskleiki sést að sjálfsögðu líka í trúarbrögðum. Þau eru nefnilega líka mannanna verk. 

Þess vegna eru þau "sjálfum sér tækifæri og ógn". Um það virðumst við vera sammála.

Blinda mannsins og sjálfsréttlætingarárátta gæti á hinn bóginn lýst sér í þessari setningu þinni:

"Mannleg geta verður ekki mæld af þeim mistökum sem er óhjákvæmilegt að maðurinn geri."

[Kristín Kristjánsdóttir (IP-tala skráð) 26.11.2007 kl. 12:18]

Takk fyrir þessa nánari útlistun á hinni neikvæðu veraldarsýn þinni.

Ég hef engu við mitt að bæta.

Kristín Kristjánsdóttir

[Sigurbjörn Friðriksson, 26.11.2007 kl. 12:26]

Kristin trú. Hún er sáluhjálp. Hún er hrein og góð.

Kristin "trúarbrögð" hvort sem er ríkiskirkjur; kaþólskar eða mótmælenda, kalvínista o.fl., o.fl., eru mannanna verk sem hafa uppá sitt eindæmi túlkað orð Krists, oft til að ná pólitískum völdum, veraldlegum (peninga) völdum aða hreinlega til að þjóna illsku sinni, masókisma o.þ.h., svo sem spænski rannsóknarrétturinn og fleiri álíka.  Þar þekkist hvorki umburðarlyndi né fyrirgefning, heldur fordómar og hefnd.  Þessir pótentátar tóku uppá því að blanda gyðingdómi (Gamla Testamentinu) inn í trúarbrögðin.

Kristur kom einmitt með kenningar sem voru að mestu leyti á öndverðum meiði við boðskap gyðingdómsins.  Þar eru boðuð hefnd, hatur og mannfyrirlitning á öllu sem er ekki "gyðískt".

Boðorð Krists voru ekki boðorðin eins og við lærum þau í Gamla Testamentinu, heldur boðaði hann umburðarlyndi og fyrirgefningu.  Gerið öðrum það sem þið viljið að aðrir geri ykkur (á nútíma íslensku).

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.11.2007 kl. 12:29]

"Ekki vera svona neikvæður!" sagði mikilmennskubrjálæðingurinn þegar honum var bent á að hann væri hvorki alvitur né almáttugur.

[DoctorE (IP-tala skráð) 26.11.2007 kl. 12:50]

Rétt er það, trúarbrögð gera lítið úr mönnum en þegar öllu er á botninn hvolft þá eru menn traustari en ímyndaðir guðir og loftkastalar

[Teitur Atlason (IP-tala skráð) 26.11.2007 kl. 13:15]

Tvær athugasemdir við þessa hugleiðingu Svavars: 

1)   Ef trúarbrögð eru mannana verk, hvar kemur guðinn inn í dæmið?

2)   Ef að niðurstaða trúarbragðanna (sem eru mannanna verk) eru þau að maðurinn sé ekkert heppilegur mælikvarði hlutanna.  Er ekki þá komin upp fyrirmyndar þversögn?

Mikið væri gaman að heyra svarið við þessum athugasemdum.. 

[Matthías Ásgeirsson, 26.11.2007 kl. 13:31]

Svavar, ert þú alvitur?

Þú talar nefnilega eins og þú hafir fundið sannleikan.  Reyndar talar þú ekki bara þannig, þú starfar við að boða þennan sannleika án nokkurra raka.  Þú boðar börnun þessar bábiljur.  Saklausum trúgjörnum börnum sem ekki hafa forsendur til að greina ósannindi þín og rökvillur.  Þeir sem andmæla þér eru svo sífellt sakaðir um að hafa "fundið sannleikann" þó þeir geri ekkert annað en að benda á að presturinn er ekki í neinum (andlegum) fötum.

Svo sakar þú aðra um yfirlæti og hroka.

Það er eitthvað öfugsnúið við þankagang kristinna boðenda.

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.11.2007 kl. 15:16]

Teitur: Trúarbrögð eru líka mannsins verk og samspil þess guðlega og mannlega í þeim hefur orðið mörgum drjúgt rannsóknarefni. Fræga og fína kristna trúarbragðakrítík má finna hjá þýska guðfræðingnum Dietrich Bonhoeffer. Þú hefðir gaman af að sökkva þér í hana. Manninum er að mínu mati ekki hollt að gera sig að eina mælikvarða hlutanna eða þeim endanlega. Og er svo "fyrirmyndarþversögnin" sem þú nefndir ekki hryggjarstykkið í díalektískri guðfræði?

Matti: Ég er langt frá því alvitur - en ritaði engu að síður yfirlætisfullan hrokapistil um blindu mannsins, heimsku og sjálfsréttlætingaráráttu. Það eru líka alveg dásamlegar þversagnir. Mikið er svo gott að heyra hvað þú lætur þér annt um öll saklausu, trúgjörnu og varnarlausu börnin.

[Teitur Atlason (IP-tala skráð) 26.11.2007 kl. 17:02]

Ágæti Svavar.  Hvernig í ósköpunum getur maðurinn verið eitthvað annað en mælikvarði allra hluta?  Þú segir sjálfur að trúarbrögðin séu mannana verk.  Þau hljóta þar með að vera undir sömu ákvæði og önnur svið mannlegra afreka.  Hvernig getur maðurinn hallað sér að einhverri annari visku en kemur úr hans eigin brunni?  Sem trúaður einstaklingur trúir þú sjálfsagt að til sé einhver viska fyrir utan hið mannlega svið.  Einhver reynsla eða staðreyndir sem eru óháð mannlegri reynslu.  Það er sannarlega þversögn í því að  segja að maðurinn eigi að halla sér að einhverjum sannleika (trúarbrögðum) og um leið að viðurkenna að trúarbrögð séu mannsins verk.Vissulega hefur töluverðri orku verið eytt í það að reyna að finna hið guðlega inngrip inn í trúarrit eða inn í mannkynssöguna en aldrei fundist neitt.  Þú veist sennilega jafn vel og ég að þýskir guðfræðingar eyddu um 200 árum (18 og 19 öld) að leita að Jesúsi í trúarritum kristinna en var ekki erindi sem erfiði.  Ekki er þó hægt að segja að leitin hafi verið tilgangslaus því hún skilaði sterkari stoðum undir þá staðreynd að ekkert bendir til þess að Jesús hafi yfir höfuð verið til!  Engar samtímaheimildir styðja frásögn guðspjallanna.  Sagan um Jesús (sem enn sem komið er er miðlæg í kristinni trúarhefð) hefur öll einkenni goðsögu og ótal atriði benda til beinna tenglsa við önnur trúarbrögð s.s saraþústra, pagansima og stjörnuspeki (sem eru reyndar ekki trúarbrögð) svo síðast en ekki síst ný-platónsku.Mér sýnist að guðfærði ríkiskirjunnar gangi meira og meira út á að samþykka alla “andlega leit” sem kristni.  Alveg sama hvaðan sá kvistur kemur .  Ef miðað er við játningar kirjunnar sjálfrar (t.d postulegu trúarjátninguna) þá er vandfundin sá einstaklingur sem tekur undir þær staðreyndir sem þar er haldið fram.  Mér sýnist, ef fram heldur að trúarjátningu hinna kristnu megi smætta töluvert og taka til fyrirmyndar þá ágætu kvikmynd E.T frá árinu 1982.  En þar kristallar geimálfurinn góði hina nýju kristnu trúarjátningu þegar hann segir brostinni röddu við Drew Barrymore (sem mun hafa verið í black-outi meðan á tökum stóð)  ...........“Be Good”....

[Svavar Alfreð Jónsson, 26.11.2007 kl. 18:28]

Þú leitar víða fanga, Teitur Atlason, tekur leitina að hinum sögulega Jesú fyrir og bregður fyrir þig samanburði á trúarbrögðum auk þess að halda því fram að maðurinn geti ekki verið nema mælikvarði alls.

Ég ætla að halda mér við efni pistilsins og bið menn  að gera það sama. Halda sér við efnið.

Að sjálfsögðu getur maðurinn gert sig að mælikvarða alls. Spurningin er bara hvort mælingin verði rétt þegar hann styðst eingöngu við sig sjálfan - enda hafði pistillinn minn fyrirsögnina "Mæliskekkjan stóra".

Maðurinn getur nefnilega verið blindur á sig sjálfan og hann getur logið að sér sjálfum. Hann getur hæglega blekkt sig.

Oft þarf maðurinn að takast á við sig sjálfan. Þeir sem hafa orðið undir í slíkum viðureignum geta vitnað um hversu varasamt það getur verið að gera sjálfan sig að hinum eina endanlega mælikvarða.

Maðurinn er ólíkindatól. Það sýnir mannkynssagan.

Hann er sjálfum sér í senn tækifæri og ógn.

[Teitur Atlason (IP-tala skráð) 26.11.2007 kl. 19:46]

Afsakaðu ágæti Svavar. Ég um víðan völl fór og stiklaði á stóru um allskonar mál. Það er kurteisi að halda sér við efnið eins og þú bendir á. Það var alger óþarfi að blanda E.T inn í téð innlegg. :)

Hvernig getur maðurinn ekki verið mælikvarði hlutanna? Getur þú bent mér á eitthvað það sem maðurinn er ekki mælikvarði á? Reynslan á sér alltaf stað inn í heilabúinu okkar, þar á sér stað öll úrvinnsla og hugmyndir kvikna. Ég endurtek: Getur þú nefnt mér eitt atriði þar sem maðurinn er ekki mælikvarðinn?

-Mér sýnist þú hafa misskilið setningu Prótagórasar um að maðurinn sé mælikvarði allra hluta og gerir hugmyndina gildishlaðna á neikvæðan máta. Prótagóras var einfaldlega að benda á augljós sannind. -Svo augljós að ég efa að til sé sannari setning.

[Brynjólfur Þorvarðsson, 26.11.2007 kl. 20:31]

Það er nú ótrúleg mannvonska sem birtist í þessari færslu Svavar. Ég sé að þú ert prestklæddur á myndinni - á ég að skilja það svo að þetta sé ekki skrifað í gríni og af hempuklæddum manni?

Ég viðurkenni að ég hef efasemdir um kristnina en að hún væri svona slæm ...

[Vantrú, 26.11.2007 kl. 21:20]

Mikið er svo gott að heyra hvað þú lætur þér annt um öll saklausu, trúgjörnu og varnarlausu börnin.

Finnst þér skrítið að mér (sem einstakling og/eða trúleysingja) sé annt um velferð barna? 

[Matthías Ásgeirsson, 26.11.2007 kl. 21:21]

Síðustu athugasemd skrifaði ég, óvart loggaður inn sem notandi Vantrúar hér á moggabloggi.

[Ransu, 26.11.2007 kl. 22:36]

Takk fyrir þessa færslu og aðrar. Er nýr í bloggheima en þetta er ein af fáum bloggsíðum sem ég ávallt les . 

Ef ég læt orð sem þú nefnir s.s. blindni, heimsku og sjálfsréttingaráráttu mannsins í samhengi við orð eins og kynþáttahatur, stríð og misnotkun, að þá hef ég enga ástæðu til að misskilja pistilinn sem persónulega mannvonsku prestsins. Sú mannvonska sem raungerist með kynþáttaerjum, stríði, misnotkun á börnum eða öðrum sem eru minni máttar ætti að vera næg vísbending á að ekki er alltaf á manninn að treysta. Út frá því túlka ég pistilinn.

Mér skilst að í hverju mannsbarni séu atóm sem í voru í Jesú Kristi og Gautama Búdda. En þá eru líka atóm sem voru í Ghengis Khan og Adolf Hitler.