Lygilega sennilegt

Sá sem er fullvaxinn býst ekki við frekari vexti.

Sá hættir að þroskast sem telur sig fullþroska. 

Sá sem er fullorðinn er orðinn að fullu. Hann getur ekki búist við því að verða neitt meira en hann er.

Og ekki er það nú eftirsóknarvert.

Samt látum við oft eins og ekki sé neitt meira. Þetta sé komið. Allt orðið fullt. Engu við að bæta. Uppselt. Búið.

Við lifum af vananum og hlutirnir verða eins og þeir hafa verið.

Ævintýrin gerast ekki. Ekkert gerist nema það sem á að geta gerst. Við fáum aðeins það sem við eigum að fá.

Börnin vita betur en við enda eru þau ekki full-orðin.

Þau vita að ævintýrið er ekki úti og það gerist iðulega sem útilokað er að hefði átt að gerast. Þau fá það sem þau áttu aldrei að geta fengið.

Þau vita að það lygilega er harla sennilegt og að töluverðar líkur geta verið á því ólíklega.

Þau eru til fyrirmyndar.

Blessaður svefninn

Þegar þú sofnar hefur þú ekki lengur stjórn á þér. Þú andar og hjartað slær í brjósti þínu án þess að þú gerir þér grein fyrir því. Þú ert ekki lengur við stjórnvölinn. Það ómeðvitaða ræður. Þú ferð inn í land draumanna þar sem allt getur gerst.

Nútímamaðurinn sefur helst ekki. Hann er vakandi. Ræður sér sjálfum. Mótar líf sitt sjálfur. Er alltaf á vaktinni. Hefur augun opin fyrir tækifærunum. Missir ekki af tilboðum tilverunnar.

 

Hræddur maður sefur illa. Óttinn er versti óvinur svefnsins.

Sumir hræðast ekkert. 

Nema svefninn, það að afhenda honum völdin.

Það kostar kjark að sofna.

Svefninn er þjóðhagslega óhagkvæmur. Ef allir væru sísofandi þyrfti enginn neitt og þar af leiðandi keypti enginn neitt.

Þess vegna eru auglýsendurnir alltaf að hvetja okkur til að vakna. Sífellt er verið að reka okkur á lappir.

Hjól hagkerfisins fara ekki að snúast fyrr en neytendurnir fara fram úr, knúnir af óttanum við að vera að missa af deginum.

Það er útbreiddur misskilningur að dagurinn byrji með geislum morgunsólarinnar. Nýr dagur hefst á miðnætti. Þegar allt er dimmt og í fastasvefni og enginn veit af sér.

Þegar þú vaknar færðu nýjan dag að gjöf. Hann varð til meðan þú svafst án þess að þú hefðir nokkur fyrir því.

Blessaður sé svefninn.

(Myndin með færslunni er úr Tacuinum Sanitatis, handbók frá miðöldum um heilsu og hreysti, sem byggð er á arabískri læknisfræði. Þar er meðal annars fjallað um blessun svefnsins.) 

Opnar kirkjur og efaþor

Ég skrifaði pistil dagsins á tru.is. Þar fjalla ég um þær vanmetnu gersemar sem kirkjur landsins eru. Sumar þeirra eru alltof lítið opnar - jafnvel þótt þær séu á vinsælum ferðamannastöðum. Engin þörf er fyrir stanslausa dagskrá í kirkjunum. Aðeins að fólk geti litið þangað inn, skoðað sig um og átt hljóða stund.

Íslenskar kirkjur gætu verið miklu túrhestavænni en þær eru.

Og fyrst ég er farinn að vísa á tru.is verð ég að benda á frábæra prédikun eftir dr. Sigurð Árna Þórðarson sem líka birtist þar í dag. Hún heitir Þorðu að efast.

Ég mæli með þessari ræðu.

Máttur dömubindaauglýsinganna

Dömubinda- og klósetthreinsispistillinn eftir Davíð Þór á bakhluta Fréttablaðs dagsins minnti mig á örlitla sögu.

Einhvern tíma var ég að taka bensín úti í Ólafsfirði sem í sjálfu sér er ekki í neinar frásögur færandi - nema þá kannski þessa.

Að aflokinni vel heppnaðri og einstaklega ánægjulegri dælingu gekk ég fyrir bensínkallinn með mín veski og kort.

Meðan við bíðum bljúgir eftir heimild upphefst þessi líka gegndarlausa dömubindaauglýsing í sjónvarpsgarmi yfir höfðum okkar beggja.

Við látum hana yfir okkur ganga enda var heimild að berast.

Það passar líka að þegar ég er búinn að greiða fyrir bensínið er auglýsingunni lokið og ég get ekki stillt mig um að segja við bensínmanninn þessi spaklegu orð:

"Þetta eru nú meiri auglýsingarnar þessar dömubindaauglýsingar."

Hann leit upp yfir búðarborðið og gleraugun sín og sagði djúpri og stilltri röddu:

"Satt segirðu og ég skal segja þér að mig er farið blóðlanga svo til að prófa að ganga með þetta..."

 

Lömbin þegja

Ein skrýtnasta og illskiljanlegasta staðreyndin í þessum heimi er sú að óhamingjan er aðeins í fágætustu undantekningartilfellum þeim að kenna sem fyrir henni verða.

Nánast alltaf er hún af annars völdum.

Óhamingjan er á hverju strái. Allt misheppnast. Við fáum of lágt í prófunum. Við erum of þung. Við erum í vitlausri vinnu með of lágt kaup. Við búum í versta landinu með mestu dýrtíðina og vonlausasta veðurfarið. Bíllinn okkar bilar. Húsið okkar lekur.

Menning okkar er óánægjumenning þar sem stöðugt er alið á fórnarlambamentalíteti.

Fórnarlambið rekst vel. Það er hinn fullkomni neytandi. Eltir tugguna. Alla leið í sláturhúsið.

Og að sjálfsögðu er óhamingja fórnarlambsins aldrei því sjálfu að kenna.

Annars væri það ekki fórnarlamb.

Bera bý

Býflugurnar nema hunang úr blómum...

 

 og flytja það heim í hús.

Hunangið þeirra er til margra hluta.

Úr því eru til dæmis steypt kerti.

Kertin lýsa upp stærstu kirkjur.

Altariskertin eru tákn um ljós heimsins.

Býflugurnar búa til ljós heimsins úr blómunum.

 

 Bera bý

bagga skoplítinn

hvert að húsi heim;

en þaðan koma ljós

hin logaskæru

á altari hins göfga guðs.

(Jónas Hallgrímsson)

Slæðurnar og vændið

Þeir sem vilja leyfa vændi gera það oft í nafni kvenfrelsis.

Kona sem vilji selja sig körlum eða konum eigi að fá að gera það. Hún ráði yfir eigin líkama.

(Líka þegar hún er búin að selja öðrum hann?)

Þess vegna finnst mér dálítið fyndið þegar þessir talsmenn kvenfrelsis - sem vilja leyfa konum að selja sig - eru harðir á því að banna eigi þeim að klæðast slæðum.

Þær séu svo voðalegt tákn undirgefni og kúgunar.

Á þá ekki að banna brúðarslörið líka?

Eða þann sið að brúðurin sé leidd að altarinu af föður sínum og afhent þar nýjum eiganda, brúðgumanum?

Bæði í kristni og íslam hafa konur verið álitnar stórvarasamar. Þær tæla karlana. Þess vegna er um að gera að hylja þær augum ístöðulausra.

Annars gætu þeir þurft að viðurkenna að þeir séu veikara kynið.

Slæðurnar og slörin hafa reyndar alveg þveröfug áhrif á mig. Ég er svo undarlega gerður að mér finnast konur sem ekki sýna allt unaðslega sexí.

Ef til vill ættum við Vesturlandabúar að byrja á því að taka til heima hjá okkur áður en við förum að segja öðrum til um það hvernig eigi að umgangast konur og þær sig sjálfar?

Hinn heilnæmi páskaefi

Allt er löðrandi í dauða.

Við finnum fnyk hans af líkum fórnarlambanna og heyrum öskur hans úr drápstólunum.

Reykur hans stígur upp af brunnum íbúðarhúsum. 

Lífvana höf og sviðin jörð vitna um mátt hans.

Við skynjum mátt dauðans í eigin kroppum. Smám saman töpum við lífskraftinum þaðan.

Dauðinn minnir á sig hvert sinn sem vonirnar daprast og ljósin dofna. Við erum umkringd dauðanum og trúin á hann en ekki á lífið gegnsýrir viðhorf okkar.

Meðvituð og ómeðvituð dauðadýrkun er að verða eitt helsta einkenni á lífsháttum okkar.

Látum oss drekka og eta því á morgun er það of seint!

Ef til vill gengur okkur illa að trúa á upprisuna af þeirri einföldu staðreynd að okkur finnst dauðinn miklu áreiðanlegri en lífið?

Við höfum öll þörf fyrir hinn heilnæma páskaefa, hina blessandi vantrú á alræði dauðans; óljósan grun um að ef til vill hafi dauðinn ekki síðasta orðið og kannski sé ljós handan myrkursins.

Fái páskaefinn að vaxa og eflast getur hann orðið að bjartri upprisutrú, trú á lífið, trú á sigur þess.

Brumið á runnunum, ástin í hjartanu, framtíðin eins og hún speglast í augum barnanna, vináttan sem er svo víða í kringum okkur, lindirnar sem ekki þorna, sólin sem vermir, regnið sem hressir, lóan sem kemur í vor, fyrirheit morgunroðans.

Allt nærir þetta hinn heilnæma páskaefa og um ríki dauðans hljómar söngurinn:

"Kristur er upprisinn! Hann hefur sigrað dauðann!"

Hræddur eða glaður?

Sé maður hræddur er oft það eina gáfulega í stöðunni að taka til fótanna ef þess er kostur.

Hlaupandi maður er þess vegna yfirleitt hræddur maður.

Meira að segja skokkararnir eru skíthræddir.

Óttinn við aukakílóin og heilsuleysið rekur þá út á göturnar.

Þeir hugrökku flatmaga á hinn bóginn heima fyrir framan sjónvarpið með flögurnar sínar.

Reyndar geta hlaupandi menn líka verið glaðir þótt það sé sennilega sjaldgæfara á okkar tímum. Þeir sem flytja fagnaðartíðindi eru gjarnan léttstígir.

Alla vega er hollt að hugsa um það þegar við flýtum okkur hvort það sé vegna felmturs eða fagnaðar.

Eins og hraði hræðslunnar getur verið það eina rétta er hraði gleðinnar stundum hrapaleg mistök. Til dæmis þegar við getum ekki hamið gleði okkar yfir nýja sportbílnum og keyrum alltof hratt með skelfilegum afleiðingum.

Af hverju hraðinn?

Er það ekki ein af spurningum föstudagsins langa?

Og páskadags?

Langi frjádagur

Það er góður siður að lesa Passíusálmana alla á föstudeginum langa og þeim kirkjum fjölgar ár frá ári sem bjóða upp á slíkan lestur.

Mörg undanfarin ár hafa Passíusálmarnir t. d. verið lesnir í Akureyrarkirkju og oftast hefur Þráinn Karlsson, leikari, verið þar í forsvari.

Í dag fær hann til liðs við sig kollega sína í Leikfélagi Akureyrar. Boðið er upp á kaffisopa í forkirkju og tónlist á heila tímanum.

Ég las fyrsta sálminn og inngang séra Hallgríms að sálmum sínum. Þar segir:

"Umþenking guðrækileg herrans Jesú pínu og dauða er vissulega dýrmæt, og hver sig langvaranlega gefur til þeirrar umþenkingar og ber jafnan Jesú Kristí píslarminning í sínu hjarta, sá geymir hinn dýrasta hlut."

Í kvöld er í kirkjunni Kyrrðarstund við krossinn. Þar verður falleg tónlist og píslarsagan lesin. Einnig flytur Þráinn sjö orð Krists af krossinum.

Margt er hægt að gera á föstudeginum langa - annað en að spila bingó.